Na boer trekt ook provincie aan de bel over gebiedsgerichte aanpak

In meerdere provincies hebben al dan niet samenwerkende landbouworganisaties de gesprekken met de provincie over de gebiedsgerichte aanpak (GGA) voorlopig stilgezet. In andere provincies praat men wel door, maar zijn de zorgen over het proces op een andere manier geuit.

Overijssel was vorige week de eerste provincie waar LTO Noord-afdelingen kenbaar maakten dat ze hun deelname aan de GGA Stikstof Overijssel stopzetten. Daarna volgden Flevoland en Friesland.

In Gelderland stuurde een breed landbouwcollectief een brandbrief naar het provinciebestuur waarin het stikstofoverleg op losse schroeven werd gezet. In Zuid-Holland, Utrecht, Groningen en Drenthe werd afgelopen week eveneens aan de bel getrokken. Noord-Brabant stuurde half maart al een soortgelijke brief richting Den Haag. Daarin werden ook zorgen geuit over het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn.

De kritiek op de GGA leeft al langer. Druppel op de gloeiende plaat waren de hoofdlijnenbrief van 1 april en het daarop volgende hoofdlijnendebat op 6 april over de stikstofaanpak van het kabinet. Die brief, het stikstofdebat en alle uitspraken van stikstofminister Christianne van der Wal zorgden in verschillende delen van het land voor nog meer onrust, onzekerheid, verbijstering en boosheid.

'Het steeds maar weer de veehouders als dé boosdoeners neerzetten en het maar blijven zwaaien met het opkoop- en onteigeningsmes, dat is niet de manier om met ons ondernemers en voedselmakers om te gaan', schrijft het Gelders Landbouwcollectief.

Het ontbreken van perspectief voor de land- en tuinbouw steekt deze sector enorm. 'De nadruk ligt nu heel erg op de stoppers, maar er moet ook oog zijn voor innovatie, ontwikkelingsmogelijkheden en toekomstperspectief voor de blijvers', geeft bestuurder Theo Coumans van de LLTB aan.

Voldoende landbouwgrond essentieel

Andere zaken waar de landbouw moeite mee heeft, zijn de gedwongen opkoop, het rigide toepassen van de kritische depositiewaarde en het ontbreken van een snelle oplossing voor de PAS-melders. Behoud van voldoende landbouwgrond speelt eveneens een essentiële rol.

Daarnaast zijn er provincies die in de wachtstand staan omdat ze nog op antwoorden van het Rijk wachten over bijvoorbeeld het beschikbare geld. 'In elke provincie is het weer anders, dat maakt het ook zo lastig', zegt voorzitter Nico Verduin van Stikstofgroep Landbouw Flevoland en Noord-Holland.

Uit de reacties van enkele provincies blijkt dat zij de zorgen van de agrarische sector breed delen. Zo gaf Overijssels gedeputeerde Gert Harm ten Bolscher (SGP) aan dat de stikstofbrief van Van der Wal veel zaken benoemt, maar dat de de gehoopte duidelijkheid en het perspectief ontbreken.

Ten Bolscher stelt dat er geen compleet beeld wordt geschetst van wat er moet gebeuren en wat wel kan. 'In de gesprekken die ik wekelijks met agrariërs voer op hun bedrijf, wordt soms schrijnend duidelijk hoezeer de onzekerheid over hun toekomst en die van hun gezinnen ze aangrijpt.'

Eigen Gelderse aanpak

Gedeputeerde Peter Drenth (CDA) maakt zich sterk voor een eigen Gelderse aanpak die niet veel afwijkt van wat de agrarisch ondernemers voorstaat. Maar daarvoor is volgens hem wel duidelijkheid nodig over welke ruimte de provincie heeft en krijgt van Den Haag.

De Utrechtse gedeputeerden schrijven in een brief aan minister Van der Wal dat het ontbreekt aan duidelijkheid over de generieke maatregelen die het Rijk van plan is te nemen, wanneer deze maatregelen beschikbaar zijn en wat ze gaan opleveren.

Binnen het Interprovinciaal Overleg wordt dan ook met enige zorg naar de recente ontwikkelingen gekeken. 'Bij veel boeren galmt na dat opkopen het zalige middel is', zegt woordvoerder Meije Gildemacher. 'Wij weten dat dat niet zo is. Maar de GGA wordt geen makkelijk verhaal. Het vraagt uithoudingsvermogen. Verdere stilstand van het proces is wat ons betreft niet nodig.'

Wake-upcall voor Den Haag

Bestuurder Trienke Elshof van LTO Noord is blij dat meerdere provincies de zorgen van de georganiseerde landbouw onderschrijven. De acties rondom het al dan niet deelnemen in de gebiedsprocessen waren een wake-upcall voor politiek Den Haag, stelt ze.

De LTO Noord-bestuurder noemt de toon van het tweede deel van het hoofdlijnendebat in de Tweede Kamer van dinsdag dan ook al anders. 'Waar het vorige week vooral over opkoop van stoppende boeren ging, was er nu meer aandacht voor de overgrote meerderheid. Voor de blijvers, wiens toekomstperspectief een cruciale randvoorwaarde voor succes is.'

Er zijn weliswaar nog veel te weinig concrete toezeggingen, vervolgt Elshof. 'Met name de inzet voor PAS-melders moet sneller en beter. Maar ik put er toch een sprankje hoop uit.'