Varkens produceren onder eigen merk en prijs biedt kansen

De groep varkenshouders die nergens bij is aangesloten, wordt kleiner. Het hoort bij de transitie waar de varkenshouderij middenin zit. De kritiek die Duteweerd daarop heeft, is dat varkenshouders wel deelnemer zijn aan concepten, maar niet echt partner.

Doorgaans is het de afnemer die het contract, het volume, de prijs en de kortingen bepaalt. Wordt het contract niet nagekomen, dan heeft de leverancier weinig rechtszekerheid. Vooral in tijden dat er een royaal aanbod is en de inwisselbaarheid groot is.

Ander model

'Willen we voorkomen dat varkenshouders over vijf jaar nog steeds prijsnemer zijn, dan moeten we naar een ander model', zegt Duteweerd. De financiële en economische steun die daarvoor nodig is, biedt het NSP. Dit is de Nederlandse invulling van het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid. Dat is eind 2020 op hoofdlijnen gepresenteerd en wordt in 2023 van kracht.

De EU-mededingingsregels verbieden het maken van afspraken over productieomvang en prijs. Maar het NSP biedt erkende producentenorganisaties die ruimte wel. De POV is als sinds 2014 een erkende producentenorganisatie.

Onderhandelingspositie versterken

Duteweerd vindt de tijd rijp om de POV ook echt de rol te laten pakken van die van producentenorganisatie: een organisatie die aangesloten leden helpt hun onderhandelingspositie te versterken. 'We willen naar een sterke producentennotering die leidend is en slachterijnoteringen overbodig maakt.'

Om de marktpositie van varkenshouders te versterken, introduceerde POV Producent & Markt de opbrengstspiegel, de prijsindex en de productiemonitor. Ook zijn rondom verschillende concepten marktclusters georganiseerd. Duteweerd: 'Niet om macht uit te oefenen, maar om krachten te bundelen. Zelfs binnen concepten zijn de voorwaarden niet voor iedereen gelijk.'

Vooral in groente- en fruitteelt

In Europa zijn 3.400 erkende producentenorganisaties. Ruim de helft daarvan is actief in de groente- en fruitteelt. 'De tuinbouw kent al jaren telersverenigingen. Daarbinnen stemmen leden met elkaar onder andere het productievolume af op de vraag van marktpartijen waarmee zij rechtstreeks zakendoen. Waarom zouden wij in de varkenshouderij ook ons aanbod vleesvarkens niet kunnen bundelen?'

Leveranciersclusters ziet Duteweerd als een extra optie in de markt. 'In de varkenshouderij worden de ondernemerskeuzes beperkt. Dat hoeft niet per se slecht te zijn, als het maar terugkomt in de prijs van het product. Dat is in onze sector niet het geval.'

Beter Leven-keurmerk

Duteweerd ziet in leveranciersclusters vooral kansen voor ondernemers die door hun bedrijfsvoering of bedrijfsomvang niet kunnen aansluiten bij het Beter Leven-keurmerk of een ander concept.

Varkenshouders staan bekend als individualisten. Als ondernemers die moeilijk de marketing uit handen geven. Desalniettemin noemt Duteweerd leveranciersclusters een denkrichting die het onderzoeken waard is. POV Producent & Markt wil daarom met een groep varkenshouders en mensen uit de vleeswereld onderzoeken hoe binnen een leverancierscluster kan worden samengewerkt.

Deelnemers gezocht

Voor die pilot zoekt POV Producent & Markt varkenshouders die ervaring willen opdoen met een leverancierscluster. Bij het Economisch Herstelfonds is subsidie aangevraagd voor het opzetten hiervan en bij de Sabe-regeling is een aanvraag ingediend voor het coachingstraject. Duteweerd: 'Samenwerken betekent ook dat je het voordeel van de ander moet ondersteunen.'

De bijenteelt is de enige sector die is opgenomen in het NSP. Het NSP wordt in 2025 geëvalueerd. Dat is het moment waarop andere sectoren worden opgenomen in het plan. 'Dat biedt ons als sector de tijd om te laten zien dat wij met leveranciersclusters er klaar voor zijn. De varkenshouderij wilde nooit subsidie uit Brussel, maar wij willen wel steun om onze positie te versterken.

Sectorale steun

Het NSP kent verschillende pijlers waarvan sectorale steun er een is. POV-leden die samenwerken in een leverancierscluster, kunnen daar via een operationeel programma een beroep op doen. Zo'n programma bevat uitgewerkte plannen hoe geld uit de structuur- en investeringsfondsen tijdens de programmeringsperiode wordt ingezet.

Het gaat dan over innovatie, promotie en productontwikkeling. Volgens Duteweerd zijn de operationele programma's de stip op de horizon: leveranciersclusters georganiseerd vanuit ondernemers die hun aanbod bundelen en een aanvraag indienen voor Europese subsidie.