'Werk met en naar de natuur'

Op de middelbare tuinbouwschool in Hoorn heb ik nooit gehoord over een stikstofprobleem. Het is door praktijken van veehouderij en landbouw ontstaan.

Mijn vader was tuinder in Bovenkarspel. Hij teelde groente en bloembollen op zes akkers omgeven met water. Met de schuit waren die akkers bereikbaar. In de zomer mochten mijn broer Dirk, die maar een jaar ouder was, en ik mee naar het land. Avontuurlijke dagen met lessen voor het leven. Slootje springen, kikkerdril en bloemen ontdekken en mee naar huis meenemen.

Baggeren

Pa was een boeiende verteller. Op het land sprak hij over de verzorging van de bodem. Over kali, fosfor, stikstof, bagger en kalk hoorden we al op jonge leeftijd. Met Rikus, een binnenlandse vluchteling uit Drenthe, overlegde hij wanneer hij moest baggeren. Nog zie ik voor me hoe hij bagger op de wal hoosde. Ik leerde dat er in die bagger veel mineralen zitten die goed zijn voor de grond en het bodemleven.

Na de oorlog hebben mijn vrouw Cathrien en ik in het westen van Noord-Holland, Sint Maartensbrug, een plek gevonden om zelf aan de slag te gaan. We teelden er het eerste jaar aardappelen, waspeen, tulpen, irissen, gladiolen en lelies. Allemaal met de intentie om zo weinig mogelijke chemische middelen te gebruiken en zoveel mogelijk stalmest en groengewassen.

Zoonlief had na de hogere tuinbouwschool een andere werkwijze voor ogen. Daardoor kreeg ik de gelegenheid om op gepachte Skal-geregistreerde biologische grond tulpen te telen. Een leerzaam proces brak aan. Na twee jaar ging ik in de Noordoostpolder aan de slag en volgden meer vruchtbare jaren, ook met narcissen en krokussen. En goede verkoop, met een website en wereldwijd afzet.

Criteria voor optimale groei

Na de tuinbouwschool kreeg ik ook de gelegenheid om de criteria voor optimale groei van gewassen te ontdekken. Dat leidde tot bezoeken in het buitenland en het oprichten van kwekersvereniging Natuurlijk Leven Natuurlijk Telen in de jaren tachtig. We organiseerden met een goed programma samenkomsten in wintertijd.

Jaap van Bruchem, pionier op het gebied van landbouwonderzoek, was in De Stolpen, bij Schagen, onze eerste spreker. Hij maakte het zo gecompliceerde bodemleven inzichtelijk. Hij betoogde dat we na de oorlog onvoldoende rekening hebben gehouden met interacties van hogere orde en het effect van interventies op lange termijn.

Hiermee is de gecompliceerdheid van het aardse leven, met de lucht, klimaat en de invloed op schadelijke praktijkconsequenties, wel aangegeven.

Humus

Daarom heeft toenmalig ZLTO-voorzitter Hans Huijbers in 2019 in Julianadorp gepleit: 'Breng enig land in een project, voedt het met organisch en plantaardig spul en gewas. Elk jaar zie je dan het percentage humus in dat land iets omhooggaan.' Dat geeft weerbaarheid tegen ziekten en kwalen.

Een kweker in Sint Maartensbrug werkt nu, met meer diverse behandelingen, aan de grond, in het plantmateriaal en op het gewas. Zes jaar geleden ben ik vanwege mijn leeftijd met telen gestopt. Een klein perceel van mij en veel land van hem worden sinds vijf jaar met natuurlijke middelen verzorgd. Ook het plantmateriaal. Elk jaar zien we meer wormen, sterkere gezonde gewassen: een betere praktijk.

Wageningse onderzoekers gaan aan de slag met een proefveld vanwege stikstof op Texel. Daaraan zou ik graag meewerken.