Van biest naar douchegel en handcrème

Achtergrond Melkvee Michiel Elands 24 dec 2021 om 06:30uur

De biest zien veel melkveehouders als het witte goud. De moedermelk van de koe is rijk aan vitaminen en antistoffen en onmisbaar voor een gezonde opfok. Maar wat te doen met het overschot? Melkveehouder Carin Rietjens laat het verwerken tot verzorgings- en gezondheidsproducten en zet het op de markt voor humane consumptie.

Van+biest+naar+douchegel+en+handcr%C3%A8me

Dit verhaal begint vijftien jaar geleden bij een eurekamoment op het melkveebedrijf van de familie Rietjens in het Midden-Limburgse dorpje Haler. Carin Rietjens morst biest op haar hand en al snel ervaart ze het effect op haar huid. 'Het voelt heel zacht en toen dacht ik al: daar moet ik iets mee.'

In 2021 staan op activiteitenboerderij Het Hobbyschuurtje de potjes en flesjes verzorgingsproducten in het schap en op de toonbank. De ondernemer heeft een eigen uitgebreide cosmeticalijn opgezet, Beauty with Biest, met onder andere een gezichtscrème, handzeep, douchegel en bodymilk.

Maar ook een pot met colostrumpoeder komt op tafel, want biest is prima geschikt voor humane consumptie, oordeelt de melkveehouder. 'Ja, ik eet het zelf elke dag. Ik doe een lepeltje poeder, Power with Biest, in de yoghurt of een drankje.'

Ik zie het als een streekproduct met een verhaal erbij

Carin Rietjens, melkveehouder in Haler

Gezonde leefstijl

Rietjens ervaart zelf gezondheidsvoordelen, zoals het snelle herstel van wondjes en ontstekingen, maar noemt biest wel nadrukkelijk een onderdeel van een gezonde leefstijl. 'Het is geen wondermiddel, maar elke veehouder weet dat het vol voedingsstoffen en antistoffen zit die goed zijn voor het immuunsysteem. Dat geldt voor jonge dieren, maar waarom zou dat niet voor mensen gelden?'

De eerste vraag die opborrelt: die melk is toch juist bestemd voor het pasgeboren kalf en niet voor mensen? 'Een koe kan wel 12 liter biest geven en we geven ruim voldoende aan elk kalf', verzekert de ondernemer. 'Vervolgens vriezen we het in, zodat een ander kalf ook nog voldoende krijgt als een moederdier te weinig biest geeft.'

De melk die dan nog overblijft, laat Rietjens verwerken. 'Iets wat volgens mij elke melkveehouder het beste kan doen om zoveel mogelijk biest te benutten.'

Poedervorm

Het colostrum komt op veel melkveebedrijven weer in poedervorm terug. Daarmee kan het kalf worden bijgevoerd. Maar biest wordt ook verwerkt voor humane consumptie en daar zet Rietjens met haar bedrijf op in. 'Het jammere is dat het overgrote deel naar Azië, Australië en Nieuw-Zeeland gaat. Hier in Europa weten we het blijkbaar te weinig te waarderen.'

Met het eerste idee van de handcrème ging de Limburger de afgelopen jaren aan de slag. Een cosmeticafabrikant levert het eindproduct en het merk staat geregistreerd. Rietjens heeft sinds 2019 een eigen cosmeticalijn, een webshop en verkoop op de boerderij in Haler.

De cosmeticalijn Beauty with biest met biest als ingrediënt. © Michiel Elands

Wetenschappelijke onderbouwing van het gezondheidsvoordeel van biest bij humane consumptie is spaarzaam, omdat volgens sommigen de nuttige stoffen veelal in de maag worden afgebroken. Maar Rietjens hoort veel positieve effecten.

'Mijn klantenkring groeit en mensen komen uit alle hoeken van Nederland en België. Breedgeschouderde sporters komen hier, omdat het goed blijkt te zijn bij het herstellen van de spieren. Ook mensen met darmklachten of een verminderd immuunsysteem zweren erbij en het is goed voor ouderen. Volgens mij is het nuttig voor iedereen die ouder is dan 35 jaar, omdat het lichaam vanaf die leeftijd steeds moeilijker de goede aminozuren aan kan maken. Met biest krijg je die allemaal binnen.'

Samen met haar man Nico runt Rietjens een melkveebedrijf met 95 melkkoeien en zo'n 55 stuks jongvee. Ze is twintig jaar geleden stapsgewijs gestart met de recreatieve, educatieve en creatieve tak. Daarvoor is de voormalige melkstal in de boerderij omgebouwd.

'Ik wilde gewoon in contact staan met mensen en het begon met creatieve workshops. Nu komen hier ook de schoolkinderen voor boerderijeducatie en kunnen mensen een fotoshoot laten maken, spelletjes doen, zoals boerengolf, en gps-tochten maken. Door corona lopen het koeknuffelen en de cosmeticalijn het best', geeft Rietjens aan.

De biest voor de cosmetica komt van het Brabantse bedrijf Bionatin, die het overtollige colostrum bij boeren ophaalt en verwerkt. De ingevroren biest wordt ontdooid en vet en room worden eruit gefilterd. Daarna scheiden ze de nuttige bacteriën van de eiwitten en gaat de overgebleven biest in de vriesdroger om uiteindelijk in poedervorm op de markt te komen.

Cosmeticalijn winstgevend

De verkoop van de Beauty with Biest-cosmetica is winstgevend, mede omdat vanuit eigen middelen is geïnvesteerd in de productie en marketing. Rietjens: 'Daarbij is mond-tot-mondreclame heel belangrijk. Ik zie het als een streekproduct dat je verkoopt met een verhaal erbij. Het is antibioticum van Moeder Natuur, iets wat mensen honderden jaren geleden trouwens al wisten.'

Tot zover het verhaal van het Hobbyschuurtje in Haler. En wie bij vertrek de handen nog even wast, treft Beauty with Biest aan in de vorm van handzeep. Het effect van de biest als een van de ingrediënten is de volgende dag nog merkbaar: een zachte huid.

Biest van koe belangrijk bij opfok

Biest is melk die een koe geeft direct na afkalven. De dikke substantie heeft een hoog energiehalte, is rijk aan vitaminen en bevat antistoffen. Via bloedonderzoek kunnen veehouders checken hoeveel beschermende antistoffen het kalf heeft opgenomen. Dit wordt uitgedrukt in het immunoglobuline G-gehalte. De allereerste melk heet griest. De antistoffen zijn belangrijk voor het pasgeboren kalf, omdat het die niet heeft als het wordt geboren. Het immunoglobuline G-gehalte in de melk is het hoogst direct na de geboorte, daarna loopt het snel terug. De productie van die antistoffen bij koeien is de laatste twee weken van de dracht het hoogst. Zodra een koe wordt gemolken, ook voor het afkalven, daalt het gehalte aan antistoffen snel. Oudere dieren hebben meestal een hoger gehalte aan antistoffen in de biest dan jongere koeien. Dat komt doordat een oudere koe vaak meer infecties heeft doorstaan en daarom ook meer antistoffen heeft tegen verschillende ziektes. De kwaliteit kunnen veehouders testen met een refractometer. Een kalf moet na de geboorte direct biest van de eigen moeder krijgen, ongeveer 2 tot 2,5 liter. Meestal zo'n zes uur later is een tweede biestgift nodig: 1,5 tot 2 liter. Melkveehouders kiezen vaak nog voor een derde biestgift. Daarna krijgt een kalf nog twee dagen biest in combinatie met kunst- of koemelk. Een goed biestmanagement begint in de droogstand, adviseert dierengezondheidsdienst Royal GD. Het droogstandsrantsoen heeft voldoende mineralen, spoorelementen en vitaminen. Een kalf heeft bij geboorte bijvoorbeeld nauwelijks vitamine E, daarvoor is het vooral afhankelijk van opname via de biest.