Sector bezorgd om haalbaarheid stikstofdoel

'We gaan het samen met de boeren doen', luidt de boodschap van het CDA. De regering wil voor de oplossing van de stikstofproblematiek in gesprek met boeren. Hoekstra: 'Soms is innovatie nodig, soms extensivering. Soms is verplaatsing een optie. Ik kan niet zeggen dat onteigening nooit nodig is, maar dat is absoluut niet het vertrekpunt van dit kabinet.'

LTO-voorzitter Sjaak van der Tak voelt zich gesterkt door deze woorden. 'Laten we onze zegeningen tellen. Er komt geen van bovenaf opgelegde zonering, zoals sommige adviezen voorstelden. Er komt geen massale onteigening. Er komt geen halvering van de veestapel.'

Van der Tak heeft ook kritiek. 'De lat voor stikstofreductie wordt onhaalbaar hoog gelegd.' De in het coalitieakkoord voorgestelde 50 procent reductie in 2030 is een verdubbeling van het eerder dit jaar vastgelegde doel van 26 procent. De LTO-voorzitter noemt de aanscherping onrealistisch. Het tijdspad is te krap en de uitvoeringscapaciteit van de overheid te beperkt om dit doel te halen, betoogt hij. 'Dat is onuitvoerbaar en gaat in de toekomst tot grote teleurstellingen leiden.'

Van der Tak wijst op het eigen voorstel om in te zetten op 40 procent reductie in 2030. 'Samen met de bouw, natuur en andere economische sectoren kunnen we tegen een extra budget van 15,3 miljard euro tot een reductie van 40 procent komen. Volgens de doorrekening van het PBL is dat al zeer ambitieus.'

Over de juiste besteding van het aangekondigde stikstoffonds van 25 miljard euro wil LTO in gesprek met de nieuwe landbouwminister. Van der Tak noemt het terecht dat het kabinet miljarden euro's vrij maakt om boeren en tuinders te ondersteunen in de verdere verduurzaming.

Gelden voor stoppers en innovatie

De verdeling tussen gelden voor stoppers enerzijds en innovatie anderzijds moet beter, vindt de LTO-voorzitter. 'Het is tekenend dat de kosten voor 'uitvoer van beleid' met 1,7 miljard euro hoger zijn dan die voor innovatieve van stalsystemen, die zijn 1 miljard euro.'

De ambities op het gebied van klimaat worden naar boven bijgesteld tot een CO2-reductie van 60 procent in 2030. De bijstelling vraagt om extra overheidsinvesteringen, vindt LTO. Koerswijzigingen op een agrarisch bedrijf kosten veel tijd en geld, want een kas of stal gaat al snel decennia mee en met de kleine marges kent de sector lange terugverdientijden.

Transitie en verandering kunnen alleen met een wenkend verdienmodel, benadrukt LTO. In veel plannen ontbreekt volgens de organisatie de economische component. Is er wel een duurzaam verdienmodel? Kunnen de hoge investeringen worden gefinancierd? 'De politiek lijkt onvoldoende rekening te houden met deze zeer reële vragen. De transitie slaagt alleen als de boeren en tuinders er brood in zien', vindt Van der Tak.

Jonge boeren

NAJK-voorzitter Roy Meijer ziet net als Van der Tak plus- en minpunten in het nieuwe regeerakkoord. 'Het begin en de toon zijn goed.' Meijer is vooral blij dat jonge boeren en tuinders specifiek worden genoemd. 'Er is aandacht voor de problematiek. Men vindt ons belangrijk en er wordt een toekomst voor jonge boeren gemaakt.'

De intentie van de coalitie is volgens Meijer terug te zien in de paragraaf over de grondbank. De grondbank gaat worden ingezet om het makkelijker te maken voor jonge boeren en tuinders om in te stappen en te extensiveren.

Verder is Meijer opgetogen over het budget van 25 miljard euro dat voor transitie van de sector wordt vrijgemaakt. 'Volgens mij is niet eerder zo veel geld voor de land- en tuinbouw uitgetrokken.' Tegelijkertijd is hij bezorgd over de stikstofemissiereductie die daarmee moet worden behaald. '50 procent reductie in acht jaar tijd is een enorme opgave. Ik ben benieuwd hoe we dat gaan organiseren.'

Van het gas

De glastuinbouw wordt in het regeerakkoord omschreven als een sector met veel potentie om koploper te zijn in energiezuinige en circulaire productie. Voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Nederland ziet dit als erkenning voor de inspanning van de sector. Desondanks constateert ze dat de sector ook een flinke klus heeft om het aardgasverbruik af te bouwen. 'Daar hebben we hulp bij nodig.'

In het akkoord wordt aan die vraag tegemoetgekomen. De belasting op energie (ODE) wordt deels verlaagd voor elektriciteit. Tegelijk wordt de subsidieregeling voor duurzame energieopwekking aangepast zodat warmte en geothermie aantrekkelijker worden. 'Je kunt niet van het gas af zonder alternatieven. Ik hoop dat zo een versnelling wordt bereikt', besluit Bom-Lemstra.