Boeren verdienen aan vastleggen koolstof

De tien deelnemers, allemaal melkveehouders in het westelijk veenweidegebied (het Groene Hart), ontvangen een vergoeding voor het toepassen van klimaatslimme maatregelen. De gerealiseerde klimaatwinst wordt berekend en verhandeld in de vorm van koolstofcredits. De proef loopt drie jaar en is bedoeld als opmaat naar een duurzamere landbouw en een nieuwe inkomstenbron voor boeren.

‘We zien het project als een leerproces’, zegt projectleider Jan Maarten Dros van Wij.land. ‘We hebben een eigen rekenmodel ontwikkeld, omdat bestaande modellen niet geschikt zijn voor klimaatslim boeren op veen. Dat moet worden getoetst, zodat de credits ook echt robuust en geloofwaardig zijn.’

Met deze proef valt er op twee manieren klimaatwinst te boeken: koolstof wordt in landbouwbodems vastgelegd of boeren verminderen hun uitstoot. De deelnemers hebben keuze uit een pakket aan maatregelen en kunnen deze stapelen.

Bij het vastleggen van koolstof gaat het bijvoorbeeld om het aanbrengen van compost of bokhashi om de bodem te verrijken. Of er wordt mest bovengronds uitgereden in plaats van geïnjecteerd. Zo wordt het organischestofgehalte in de bodem verhoogd.

Als boeren ervoor kiezen om hun uitstoot te verminderen, kan dat door bijvoorbeeld minder fossiele brandstof en kunstmest te gebruiken of, specifiek in veenweidegebieden, het waterpeil te verhogen. Een andere optie is het inzaaien van weegbree. Dat vermindert de uitstoot van lachgas uit de bodem en methaan uit de pens. Ook het afbouwen van stikstofhoudende kunstmest is een mogelijkheid.

Klimaatwinst

De gerealiseerde klimaatwinst wordt berekend en verhandeld in de vorm van koolstofcredits. Het proces dat Wij.land en Rabobank hebben ontwikkeld voor het westelijk veenweidegebied werkt als volgt: er worden bodemmonsters genomen bij de boer en bedrijfsgegevens verzameld. Met een rekenmodel wordt voorspeld wat de te verwachten reductie zal zijn. De voorgenomen beheersmaatregelen en verwachte carbon credits worden in een contract vastgelegd en er wordt een prijs afgesproken. Op basis van die voorspelling wordt een voorschot aan de boer uitgekeerd.

Na drie jaar volgt wederom een meting en wordt berekend hoeveel koolstof is vastgelegd of hoeveel emissies zijn bespaard. Daarna volgt de eindafrekening. Uitgaande van een gemiddelde koolstofvastlegging van 1,5 ton per hectare, staat daar een prijs tegenover van ongeveer 60 euro per hectare. Uit de pilot moet blijken hoe die prijs zich verhoudt tot de kosten en inspanningen en overige baten.

De emissie die kan worden vermeden verschilt per boer, stelt Dros, want ieder bedrijf is anders. Er zijn bijvoorbeeld zeven bedrijven op veengrond en drie op klei. Elk hebben ze andere mogelijkheden om klimaatwinst te behalen. De ene maatregel zal beter werken, tegen minder kosten, dan de andere.

Kosten zo laag mogelijk maken

In dit proefproject worden de kosten voor monitoring gedragen door Wij.land en Rabo Carbon Bank. Circa 90 procent van de creditprijs komt bij de boer terecht. Dros: ‘Het gaat erom de kosten van het proces, zoals het verzamelen van beheersgegevens en analyseren van bodemmonsters, zo laag mogelijk te maken. Zo komt het grootste deel van de waarde van koolstofcredits bij de boer terecht en wordt het niet aan metingen uitgegeven.’

Voor Dros is de proef geslaagd als het proces zo efficiënt kan worden gemaakt dat driekwart van de prijs bij de boer terechtkomt als vergoeding voor de ecosysteemdiensten. ‘De kosten omlaagbrengen wordt een belangrijke uitdaging.’