Zijn carbon credits het toekomstige goud?

Achtergrond Algemeen Martijn van Rossum 07 sep 2021 om 13:00uur

Boeren en tuinders die iets met koolstofvastlegging willen doen als deel van een verdienmodel zullen glimlachen als ze naar het emissiehandelssysteem ETS van EU kijken. De prijs van CO2 stijgt alleen maar. Wordt het cashen voor boeren?

Zijn+carbon+credits+het+toekomstige+goud%3F

Het wordt wel vaker gezegd: de landbouw heeft de oplossing voor de klimaatcrisis in handen en kan als enige sector niet alleen klimaatneutraal worden, maar zelfs klimaatpositief door koolstof in bodem en gewas vast te leggen.

Dat vastleggen van koolstof kan op allerlei manieren, zoals door niet-kerende grondbewerking, dekgewassen, akkerranden, permanent grasland, het laten liggen van gewasresten en gewasrotatie. Ook bomen kunnen een belangrijke rol spelen. Bomen planten draagt ook nog eens bij aan een andere klimaatdoelstelling. In het Klimaatakkoord is namelijk vastgelegd om in Nederland 25.000 hectare agroforestry te realiseren voor 2030.

Sneeuwbaleffect

Is dat wel haalbaar en hoe aantrekkelijk is het planten van bomen voor boeren? Secretaris René van Druenen van Stichting Agrobosbouw NL durft dat niet te voorspellen. 'Op dit moment zitten we in Nederland op ruim 1.000 hectare. Dus er moet nog heel wat gebeuren. Maar ik zie het als een sneeuwbal die naar beneden rolt en steeds groter wordt. Het kan hard gaan, maar hoe groot die sneeuwbal uiteindelijk is als hij beneden komt, kan ik niet zeggen.'

Het wordt mogelijk om te verdienen aan koolstofvastlegging

René van Druenen, secretaris Stichting Agrobosbouw NL

Wel zijn er enkele basisvoorwaarden die het voor boeren aantrekkelijker maken om in te stappen, ziet Van Druenen. Binnenkort komen koolstofcertificaten op de markt voor de vastlegging van CO2 in hout, zodat bedrijven hun CO2-uitstoot kunnen compenseren. Stichting Nationale Koolstofmarkt (SNK) heeft de onderbouwing daarvoor onlangs vastgesteld.

• Lees ook: Melkveehouders kunnen verdienen met koolstof in grasland

Er werd sinds 2019 aan deze certificaten gewerkt door Probos en Face the Future, in opdracht van Staatsbosbeheer, de Bosgroepen en Stichting Agrobosbouw NL. Tegelijkertijd komen er koolstofcertificaten op de markt voor de vastlegging van CO2 in de bodem onder blijvend grasland.

Verdienen aan koolstof

'Hierdoor wordt het voor boeren mogelijk om daadwerkelijk te verdienen aan koolstofvastlegging', stelt Van Druenen. 'In het Klimaatakkoord is al afgesproken dat er een subsidieregeling komt voor de aanplant van bomen, houtige landschapselementen en agroforestry op landbouwbedrijven. Maar het is natuurlijk mooi dat er ook vanuit de markt geld mee kan worden verdiend. Dat geeft meer zekerheid.'

• Lees ook: 'Borging cruciaal voor carbon markt'

Lars Hillewaere ziet het aanplanten van bomen als een onderdeel uit een waaier van mogelijkheden voor boeren. Hij is businessdeveloper carbon farming bij LTO Bedrijven. Volgens Hillewaere is het businessmodel voor de teelt van olifantsgras op dit moment het sterkst. 'Het levert 15 ton per hectare op en bevat 80 procent van het gewilde cellulose. Daar wordt op dit moment 1.100 euro per ton voor betaald.'

Positieve effecten

Van Druenen benadrukt de positieve effecten van het planten van bomen. 'Je wint ook aan biodiversiteit, verbetert de bodem en het landschap wint aan schoonheid. Na de Tweede Wereldoorlog is Nederland 400.000 kilometer aan landschapselementen verdwenen. Het is de bedoeling dat er tot 2050 weer 150.000 kilometer terugkomt.'

SNK gaat de onderbouwing van de koolstofcertificaten borgen. Zo kan de markt erop vertrouwen dat de koolstofvastlegging die op het certificaat staat ook daadwerkelijk behaald wordt. Via het PlatformCO2neutraal, de koolstofbank, komen vraag en aanbod bij elkaar.

Tijdelijk fenomeen

Carbon credits kunnen de ontwikkeling van 'koolstofboeren' aanjagen, verwacht Hillewaere. 'De carbon credits zijn daar een handig middel bij, die mogelijk een tijdelijk fenomeen zijn. Als het namelijk verplicht wordt voor boeren om koolstof vast te leggen, dan is die waarde er niet meer.'

• Lees ook: Meerdere mogelijkheden om carbon farming te belonen

Stichting Agrobosbouw NL gaat eerst met een paar projecten proefdraaien. Dat wordt in de komende maanden vormgegeven. Er zijn onder meer ideeën om lokale koolstofcoöperaties op te richten voor het samen met omwonenden vastleggen van koolstof op boerenland. 'Ik denk dat als boeren goede voorbeelden zien en vooral dat de financiële onderbouwing en resultaten deugen, ze er veel eerder in zullen stappen', zegt Van Druenen. 'Als het gaat om de aanplant van bomen, komen de opbrengsten pas na verloop van jaren.'

Strokenteelt

De secretaris ziet voor de akkerbouw de meeste kans voor strokenteelt, waarbij in stroken in percelen bomen worden geplant. Voor de veehouderij zal de aanleg van notenbomen en hoogstamfruit het aantrekkelijkst zijn. 'Dan kan een perceel functioneel worden gebruikt, met vrije uitloop van leghennen of koeien eronder. Na vijf à tien jaar volgt dan de echte extra opbrengst, doordat je gaat oogsten. Door de certificaten is het fijn dat je niet dan pas gaat verdienen aan de bomen, maar al eerder.'

CO2-prijs in Europese Unie in jaar tijd meer dan verdubbeld

De prijs van CO2 per ton zit continu in de lift. In een jaar tijd is de prijs bij het emissiehandelssysteem ETS van de EU meer dan verdubbeld. Eind augustus lag de prijs op 60 euro per ton. LTO Bedrijven zoekt partijen waar boeren zaken mee kunnen doen. Volgens Lars Hillewaere, businessdeveloper carbon farming bij LTO Bedrijven, zet zijn organisatie zich in om prijzen te realiseren die boven de 100 euro per ton liggen. 'Het is belangrijk voor boeren en tuinders dat er een goed verdienmodel in zit. Een huishouden stoot jaarlijks gemiddeld direct 7,5 ton CO2 uit door energie in huis en vervoer. Daarbovenop komt nog eens 12,5 ton aan indirecte CO2-uitstoot voor onder meer voeding, kleding en andere spullen.