Telers van eiwitgewassen verenigen zich

Voor de productie van menselijk voedsel, maar vooral van veevoer, importeert Nederland veel plantaardige eiwitten, vooral uit soja. Om minder afhankelijk te worden van import, presenteerde het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in december 2020 de Nationale Eiwitstrategie.

Binnen vijf tot tien jaar zou Nederland op duurzame wijze meer nieuwe en plantaardige eiwitten moeten gaan produceren en consumeren. In 2020 constateerde het CBS nog een krimp van 3 procent in de teelt van eiwitgewassen tot 9.100 hectare, waarbij wel groei was te zien in veldbonen (1.092 hectare) en lupine (100 hectare).

Impuls geven

Om de groei een verdere impuls te geven, heeft Jeroen Willemsen van Foodvalley NL eerder dit jaar de Eiwitboeren van Nederland opgericht. Hij deed dit samen met biologisch-dynamisch akkerbouwbedrijf Ekoboerderij De Lingehof in het Gelderse Randwijk, marketing- en projectbureau in voedselvraagstukken Proeflab Wageningen en stichting Taskforce Korte Keten.

Bij Foodvalley NL, een onafhankelijk platform voor vernieuwingen in de omschakeling naar een duurzaam voedselsysteem, geeft Willemsen leiding aan innovaties binnen de eiwittransitie. Hij zegt dat daarin alle spelers in de keten een belangrijke rol spelen: boeren, verwerkers, producenten en eindaanbieders. Daarom is samenwerken in een bredere organisatievorm in zijn ogen onontbeerlijk.

Vier subdoelen

Willemsen onderscheidt vier subdoelen voor de Eiwitboeren van Nederland. Het eerste subdoel is om gezamenlijk te vertellen over de waarde van eiwitgewassen voor bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit, ook verderop in de keten, richting consumenten.

Als tweede subdoel noemt Willemsen het leggen van verbindingen tussen telers en verwerkers, maar ook met ontwikkelaars, verwerkers van grondstoffen en makers van eindproducten.

Slimme combinaties

'We kennen al de lupineburger en het veldbonenworstje. Met slimme combinaties van lokaal geteelde eiwitten zijn mooie producten te ontwikkelen met andere smaken en texturen en een hogere voedingswaarde, die dienen als alternatief voor vlees, vis en zuivel en bijdragen aan een beter klimaat.'

Ten derde heeft Willemsen het over de verbinding met de markt en consumenten. Hij heeft onderzoek laten doen naar de kennis van consumenten over plantaardige eiwitten van Nederlandse bodem en wat hen doet beslissen om producten waarin die zijn verwerkt al dan niet te kopen.

Het vierde subdoel is om gezamenlijk bij te dragen aan de vormgeving van de Nationale Green Deal Eiwitrijke gewassen. 'Het belangrijkste is dat we als groep één stem laten horen.'

Zelfvoorzienend

Tot nu toe hebben zich 27 boeren aangesloten bij de Eiwitboeren van Nederland, die het allen als een uitdaging zien om in Nederland met plantaardige eiwitten zelfvoorzienend te worden. Volgens Willemsen behoren degenen die zich hebben aangemeld tot de voorhoede in de eiwittransitie.

Mede-initiatiefnemer André Jurrius van De Lingehof is een van hen. In 2008 ging hij pionieren met de teelt van lupine. Volgens hem is het vlinderbloemige gewas niet alleen eiwitrijk, maar ook goed voor bodem, biodiversiteit en landschap.

2021 lastig jaar

In Nederland is het areaal waarop biologische en biologisch-dynamische telers lupine verbouwen 40 hectare. Vanwege de weersomstandigheden was 2021 een lastig jaar, maar Jurrius verwacht betere resultaten van nieuwe rassen die nu beschikbaar zijn. 'Tenslotte ging het telen van mais veertig jaar geleden ook niet vanzelf. Bij lupine staat de teelt nog in de kinderschoenen.'

In maart heeft Jurrius met twee compagnons het platform Lekker Lupine! opgericht om een community te bouwen van consumenten, telers, chefs en producenten en nieuwe producten te ontwikkelen, zoals vleesvervangers, broodbeleg en borrelhapjes. Hij vindt het belangrijk dat er in de voedselketen een transparant verdienmodel ontstaat met eerlijke prijzen voor boeren en andere ketenpartijen.

Informeel netwerk

De organisatie Eiwitboeren van Nederland is nu nog een informeel netwerk dat werkt met financiële inbreng vanuit Foodvalley NL en de vrije tijd die de deelnemers erin investeren.

Een van hen is Arjen van Buuren, die samen met zijn vrouw Winny een biologisch gemengd bedrijf heeft op Landgoed Velhorst in het Gelderse Lochem, waar zij de eiwitgewassen veldboon, koolzaad, erwten, sorghum, quinoa en granen kweken.

Van Buuren heeft in Ierland jarenlang eiwitgewassen in zijn bouwplan gehad en weet hoe gunstig die zijn voor de bodemstructuur en het binden van stikstof. Hij vindt het waardevol om in het netwerk kennis te delen en samen te werken aan een coöperatief verdienmodel. 'Uiteindelijk willen we de markt zover krijgen dat consumenten meer dan de kostprijs betalen.'