Schalterveen blijkt worsteling voor Friese veenweideboeren

Zes boeren in het Friese veenweidegebied signaleerden twee jaar geleden dat bij droogte, in combinatie met muizenschade, de bovenlaag van de bodem droog en stoffig werd en maar moeizaam weer op gang kwam na regenval.

Dit was de aanleiding voor het project 'Integrale bodemverbetering Feangreide' in samenwerking met het Louis Bolk Instituut. Gekeken wordt naar de aanwending van verschillende mestsoorten, fosfaatbeschikbaarheid, waterafstotendheid van veen en dus ook de schalterveenproblematiek. Doel is de bodem gezonder te maken om zo de biodiversiteit te vergroten en 'meer liters melk van het land te halen'.

Organisch materiaal

Dit jaar is er bij een van de boeren een proef aangelegd waarin wordt gekeken of met het aanwenden van organisch materiaal, zoals bokashi, drijfmest, stalmest of dikke fractie, pendelende regenwormen, maar ook bodemleven en bodemkwaliteit kunnen worden gestimuleerd.

Pendelaars graven diepe verticale gangen en vergroten daarmee de bewortelingsdiepte en zorgen voor een betere waterinfiltratie en capillaire werking. Het was voor de onderzoekers verrassend dat ze deze pendelende regenwormen aantroffen in het Friese veenweidegebied.

Hoge waterstand

'Onze aanname was dat deze pendelaars niet of nauwelijks voorkomen in veengrond door de relatief hoge waterstand', stelt Nyncke Hoekstra van het Louis Bolk Instituut tijdens de demonstratie schalterveen veenweide Fryslân op donderdag 28 oktober bij Gosse de Vries in Koufurderrige.

Uit een inventarisatie op meerdere bedrijven blijkt dat pendelaargangen door de schalterlaag heen kunnen en dat wortels deze gangen benutten. 'De diepte van deze laag is wel van belang. Als de schalterlaag ondieper is en ook bij een hoger grondwaterpeil worden er minder pendelaars aangetroffen. Pendelaars kunnen niet permanent onder het grondwater leven en gangen maken', zegt Hoekstra.

Daarnaast wordt onderzocht of met het boren van gaten met een diameter van 10 centimeter en een diepte van 60 centimeter het schalterveen kan worden doorbroken en diepere doorworteling kan worden gestimuleerd. De eerste resultaten geven aan dat de gaten inderdaad resulteren in een snellere afvoer van regenwater naar het grondwater en in een stabieler bodemvochtgehalte boven de schalterlaag.

Volop vragen

De boeren volgen de demo kritisch. Er zijn nog volop vragen over de kosten van het systeem en de toepasbaarheid op grotere schaal.

Het ei van Columbus hebben de melkveehouders nog niet gevonden, maar volgens De Vries komen ze al veel te weten. De zes boeren zijn bezig met een economische berekening als het gaat om bodemverbetering. 'De politiek staat er open voor. We willen zoveel mogelijk liters melk van het land halen. Daar gaat het uiteindelijk om.'