LTO Noord en PPP Agro: met niks doen verdwijnt leven uit de polder

De Zuid-Hollandse polder Aarlanderveen is een droogmakerij van ongeveer 500 hectare, met zo'n tien actieve melkveebedrijven en enkele hobbyboeren. Anders dan in veel delen van het Groene Hart liggen er geen natuuropgaven of andere ruimtelijke claims.

Uniek is de nog altijd functionerende molenviergang van vier historische windmolens. De particulier beheerde molens hebben een hoofdrol in de regulering van de waterstand en vormen een landschappelijke troef.

Volgens LTO Noord heeft de polder zowel landschappelijk als voor de melkveehouderij veel potentie. Maar voor een goed toekomstperspectief en een leefbare polder is wel actie nodig. Daarom is dit voorjaar het traject 'Boeren met toekomst in Aarlanderveen' gestart.

Stilstand is bedreiging

Vanwege veel relatief oudere boeren is stilstand een bedreiging voor de vitaliteit van het gebied. Als er niets gebeurt, is de meeste bedrijvigheid over tien jaar weg en jakkeren veehouders van buiten het gebied de polder door om het gras te winnen, voorzien LTO Noord, PPP Agro Advies en gemeente Alphen aan den Rijn.. Zij begeleiden het project.

'Het is eigenlijk een fantastische polder met relatief weinig bodemdaling, weinig functiemenging en weinige ruimtelijke plannen', zegt Andries Middag die met Rosan de Groot namens LTO Noord het project trekt. Beiden stellen dat het de kunst is om de zittende boeren betrokken te maken bij de toekomst van de polder als geheel en niet bij alleen hun eigen lot.

In het traject kunnen boeren en andere grondeigenaren meedenken over de toekomst van hun bedrijf en die van de polder. Naast LTO Noord zijn ook provincie Zuid-Holland en het Hoogheemraadschap van Rijnland betrokken.

Overlooplocatie

'Als je hier niets doet, is het risico groot dat de meeste grond van stoppers terechtkomt bij boeren van buitenaf en dat er weinig actieve melkveehouders overblijven. Terwijl de polder Aarlanderveen goede papieren heeft als overlooplocatie voor jonge boeren die elders niet verder kunnen, zoals rond de nabijgelegen Nieuwkoopse Plassen', stelt Middag.

'In plaats het afbouwen over vele jaren uit te smeren, waarbij de agrarische activiteiten langzaam doodbloeden, kunnen zij hun grond grotendeels ook op kortere termijn inbrengen in een verkavelingsplan. Zo kunnen blijvers hun bedrijf goed doorontwikkelen en komt er zelfs ruimte voor enkele jonge nieuwkomers', geeft Middag aan.

Stikstofreductie

Tijdens een gebiedsbijeenkomst in juni is geschetst wat het waarschijnlijke scenario is zonder ingrijpen. Ook werden daar de uitkomsten van een kavelruilonderzoek gepresteerd. Het verplaatsen van een jong bedrijf van de ene naar de andere kant van het dorp was een van de suggesties.

Er is budget om investeringen te kunnen doen in bijvoorbeeld verbredingsactiviteiten als een kaasmakerij of boerderijwinkel, vertelt Middag. 'Het is de kunst om de investering op lange termijn te laten renderen. Daarom is een gezamenlijke toekomstvisie belangrijk.'

Met het polderplan worden ook uitdagingen als stikstofreductie, waterkwaliteit en biodiversiteit aangepakt. Voor de stikstofreductie vertrouwt LTO Noord op de Gebiedsgerichte Aanpak Nieuwkoop, waar Aarlanderveen bij kan aanhaken. Hierin draait het om stikstofreductie door innovatie en het verleasen van vrijkomende via een stikstofbank.

Betere waterkwaliteit

Verder is het idee dat de boeren zich gaan inspannen voor een betere waterkwaliteit en ecologie. Daarvoor brengt het Hoogheemraadschap van Rijnland eerst de actuele boerenpraktijk in kaart.

‘De waterkwaliteit blijkt matig, maar we onderzoeken nog de rol van de landbouw. Is er erfafspoeling, hoe verloopt de bemesting, hoe wordt gebaggerd? Aan de hand daarvan worden maatregelen voorgesteld.

‘Bewustwording en inzicht zijn belangrijk bij de bereidheid tot medewerking’, vindt Marinus Bogaard. Hij is relatiebeheerder melkveehouderij en projectleider van de ‘Inspiratiepolders van Rijnland’.
Bodemdaling is ook een thema, maar dat is volgens Bogaard in Aarlanderveen beperkt tot maximaal 4 millimeter per jaar.

‘Het is een verveende polder met een laagje restveen. Aanleg van waterinfiltratiesystemen lijkt niet overal een zinvolle maatregel. Ook peilverhogingen en het opbrengen van klei zijn niet zomaar toepasbaar. Het hangt er ook vanaf hoe nat de boeren het land zelf ervaren. Het wordt sowieso maatwerk.’