Econoom Jan Buurma: 'Beter middelengebruik mist verdienvermogen'

Bij de Toekomstvisie Gewasbescherming 2030 en het bijbehorende uitvoeringsprogramma zijn er kansen en hobbels. Dit kwam vorige week donderdag aan de orde tijdens het webinar van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging. Uit een peiling onder ruim honderd deelnemers blijkt dat 58 procent het beprijzen van milieuschade gewenst vindt.

Rob van Tilburg, directeur programma's van Natuur & Milieu, wil dat er in 2030 vrijwel geen emissie van gewasbeschermingsmiddelen meer is. 'Om dit te bereiken, moet het voor een teler financieel aantrekkelijker worden om over te schakelen naar een teelt met minder middelen. Stevig beprijzen naar milieuschade is dus noodzakelijk. Ook moet bij toelatingen van milieuvriendelijke middelen het voorzorgsbeginsel een zwaardere rol krijgen.'

De overheid zou hier de regie in moeten pakken, vindt Van Tilburg. 'We moeten een milieuvriendelijker gebruik aantrekkelijker en makkelijker maken. Er moet een soort vangnet komen om als teler risico's en ervaring op te kunnen doen. Je moet het lonend maken om in beweging te komen en de sector niet belasten. Maar risicodekking is geen gemakkelijke route.'

Strokenteelt kan helpen

Volgens WUR-onderzoeker Dirk van Apeldoorn helpt strokenteelt om de inzet van gewasbeschermingsmiddelen te verminderen en de biodiversiteit te vergroten. In een dergelijk weerbaarder teeltsysteem zijn meer natuurlijke vijanden te vinden die ziekten en plagen in de gewassen kunnen controleren. 'Grote percelen met maar één gewas zijn een 'groene woestijn' voor insecten', stelt hij.

Strokenteelt heeft ook nadelen. Het is complex om percelen in te richten en inefficiënt om alle bewerkingen met veel werktuigen uit te voeren. Denk onder andere aan beregening, bespuiten en bemesten. Hoe voorkom je bijvoorbeeld dat residuen van gewasbeschermingsmiddel op een naastgelegen strook terechtkomen? De randen van de stroken zorgen bovendien voor meer diversiteit aan producten.

Nut van strokenteelt

Tijdens het webinar wordt aan deelnemers de vraag gesteld of ze denken dat 50 procent van alle akkerbouwers in 2030 werkt met strokenteelt. Ongeveer driekwart denkt van niet. Uit een andere vraag blijkt dat 40 procent denkt dat het nut van strokenteelt voor een duurzame gewasbescherming sterk wordt overschat. Wel vindt 70 procent dat gewasdiversiteit nodig is voor biodiversiteit.

De tijd van goedkope en eenvoudige oplossingen is voorbij, constateert LEI-landbouweconoom Jan Buurma. Hij vindt het verdienvermogen van cruciaal belang voor verandering bij boeren en tuinders. 'Het uitvoeringsprogramma is alleen een technische benadering. Het verdienvermogen is vergeten. De helft van de transitie is daarmee weg. De handelsketen van boer naar bord moet bij de transitie worden betrokken.'

Niet alleen duurzaamheid is belangrijk

Buurma verwacht dat consumenten niet alleen vanwege duurzaamheid een product gaan kopen. Zo'n 97 procent van de deelnemers aan het webinar is het daarmee eens. Smaak, gemak en korting zijn ook belangrijk.

Bijna alle deelnemers vinden dat zonder verdienvermogen de interesse voor boeren in het uitvoeringsprogramma 2030 snel zal verdampen. 'Supermarkten en ketenpartijen zijn belangrijk bij veranderingen. Bij het winkelschap moet het verdienvermogen duidelijk worden', zegt Buurma.