Reflecterende kassen zorgen voor temperatuurdaling in Almeria

Het Spaanse steenfruit, veel landinwaarts geproduceerd, heeft te kampen met de toegenomen warmte, vooral 's nachts. Dat heeft zijn weerslag op het kaliber van de vruchten en het suikergehalte.

Opmars echte meeldauw

Het veranderende is ook klimaat voelbaar bij vollegrondsgroenten zoals broccoli, waar zaadbedrijven flink aan het werk moeten om rassen te leveren die resistent zijn tegen echte meeldauw.

In het verleden hadden telers in Murcia hier minder mee te maken, omdat door de winterse noordenwind de luchtvochtigheid lager was. De laatste vijf jaar komt de wind in Murcia overheersend uit het oosten en die wind is warmer en vochtiger met meer schimmelproblemen tot gevolg.

Gebrek aan water

De teelt van tomaten is in Murcia de afgelopen jaren fors afgenomen. Klimaatverandering is daar gedeeltelijk debet aan. In het gebied rond Blanca, op 400 meter boven zeeniveau, werden in de zomer tomaten geteeld, maar gebrek aan water zette daar een streep door.

Hoe anders zijn de gevolgen in Almeria. 'Ik ontken het bestaan van klimaatverandering zeker niet, hoewel Almeria minder wordt getroffen dan andere productiegebieden. In de afgelopen decennia is de gemiddelde temperatuur hier aantoonbaar gedaald', zegt groenteteler Escobar.

Temperatuur 0,3 graden gedaald

De 33.000 hectare tomaten, komkommers, paprika's, courgettes en andere gewassen onder plastic kunnen worden gezien als een grote vastlegger van CO2 en zuurstofproducent.

Onderzoekers van de Universiteit van Almeria hebben vastgesteld dat sinds de jaren 80 de gemiddelde temperatuur in Almeria elke 10 jaar met 0,3 graden is gedaald, terwijl die in de rest van Spanje elk decennium met 0,5 graden is gestegen. Dit koelende effect wordt toegeschreven aan de weerkaatsing van het zonlicht door het grootste kastuinbouwgebied ter wereld. Plastic heeft een hoog reflectievermogen.

Vroegere start seizoen

De tuinbouw van Almeria haalt hierdoor voordeel uit de klimaatverandering. Escobar: 'Het paprikaseizoen van Almeria begint steeds eerder, en met een groeiend areaal, omdat concurrent Murcia steeds meer moeite heeft om paprika's van kwaliteit te leveren in augustus, vanwege de hoge temperatuur in juni en juli.'

In het gebied rond Níjar – in het oostelijk deel van de provincie van Almeria – zie je in de zomer steeds meer teelt van courgette en aubergine, in antwoord op de teeltproblemen die de Franse concurrenten de laatste jaren in de zomer hebben. 'In Almeria is de klimaatverandering niet zo extreem. We houden er ook goed rekening mee door in het voorjaar het kasdek van kalk te voorzien, in de winter een tweede laag plastic onder het dek voor isolatie te plaatsen en in het voorjaar juist een schermdoek aan te brengen', zegt Escobar.

Vanwege de ligging, helemaal onderaan in Spanje, tegen de Middellandse Zee, wordt al gauw geconcludeerd dat het productiegebied waar Escobar is gevestigd ('El Poniente') te maken heeft met waterschaarste. Niettemin ligt niet ver van dit productiegebied het Sierra Nevada-gebergte, waar elke winter veel sneeuw valt en waarvan het water penetreert naar diepe reservoirs in de bodem die naar de Middellandse Zee stromen.

Ondanks dat het dus weinig regent in Almeria is er nauwelijks gebrek aan gietwater van uitstekend kwaliteit. Volgens een lokale deskundige is het zoutgehalte van het water nooit hoger dan 1,5 en in sommige gebieden zelfs 0,6. Dankzij dit goede water kon het areaal paprika's de afgelopen jaren groeien en dat van tomaat voorbijsteken.

Ontzilting van water

Op nationaal niveau zet de regering van Pedro Sánchez in op ontzilting van water, maar vanwege de zwakte van de huidige regering is er geen goed gedefinieerde strategie op dit gebied. De kosten van ontzilt water vormen ook een factor om rekening mee te houden: 60 cent per kubieke meter. Escobar: 'Dankzij de beschikbaarheid van ontzilt water is het panorama in het oostelijk deel van Almeria, in Níjar, flink veranderd. Hier groeiden voorheen alleen tomaten, maar intussen ook paprika's.'

De klimaatambitie in de Europese Green Deal – onder meer klimaatneutraal in 2050 – zorgt ook in de Spaanse landbouw voor verdeeldheid. Er zijn boeren en tuinders die kansen zien. Anderen beschouwen het juist als een bedreiging. De coalitie 'Voor een ander GLB', waarin zo'n dertig organisaties van biologische landbouw, extensieve veehouderij, ngo's en voedingsdeskundigen zitting hebben, ondersteunt de EU-plannen.

Genetische modificatie

Daarentegen waarschuwen de Spaanse landbouworganisaties dat de voorstellen in de Green Deal ‘een schot in de voet van de EU' zijn en het vermogen om de voedselvoorziening te garanderen in gevaar brengt. De landbouworganisaties, verenigd in de organisatie Alas, stellen dat de Europese Unie (EU) zich moet richten op verhoging van de productiviteit en daarvoor innovatieve tools zoals genetische modificatie mogelijk moet maken.

De groenteteler uit Almeria ziet de Green Deal als een geweldige kans voor de Europese land- en tuinbouw, 'zolang het maar niet achter de rug van de sector wordt bekokstoofd en de hele keten van de producent tot retailer meewerkt'. Escobar aarzelt niet om te bevestigen dat 'als je wetgeving maakt zonder te rekenen met alle actoren in het proces, je een nadelige concurrentiepositie kunt creëren waar niet-Europese producenten meer voordeel van hebben dan de Europeanen zelf.'

Boosheid over importen

Escobar refereert aan de boosheid onder Almeriaanse telers over de import van onder meer courgettes uit Marokko, waar telers met minder certificeringseisen worden geconfronteerd en waar gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt die in Europa al lang verboden zijn. 'Wat is het nut van een subsidiepakket als mijn concurrent een reeks effectievere – maar niet duurzame - instrumenten mag gebruiken om plagen in de productie te bestrijden?'

In het kader van het covid-19-herstelplan van de EU komt er binnenkort een steunpakket van 125 miljoen euro naar de Spaanse land-en tuinbouw. Daarnaast komen er vanuit de nationale overheid middelen beschikbaar. Dit geld stroomt naar de sector via het Next Generation-programma, waaraan een reeks duurzame hervormingen zijn gekoppeld.

Aanpassingsvermogen

'Ik geloof niet dat de veranderingen die we moeten aanbrengen op het gebied van duurzaamheid een probleem zullen zijn voor de telers, aangezien we hebben aangetoond dat we ons kunnen aanpassen aan de fysieke en commerciële omgeving', stelt Escobar.

'We hebben altijd snel hebben gereageerd op veranderingen. We hebben destijds ook vol ingezet op de introductie van biologische bestrijding en toen vanuit de markt werd gevraagd naar andere rassen en variëteiten. En ook en nu de markt naar meer biologisch geteelde producten vraagt.'