Adviseur De Boer: 'Kijk kritisch naar machines en loonwerk'

Melkveehouder Pieter Peters uit Oirschot investeert nauwelijks in mechanisatie. Hij vindt tractorwerk best mooi, maar een luxe trekker van tienduizenden euro's komt er niet in. 'Waarom zou ik die kopen als hij een groot deel van het jaar stilstaat? Je moet zo'n investering wel terug kunnen verdienen.'

In de melkveehouderij drukken de bewerkingskosten zwaar op de kostprijs. Dit zijn de kosten om alle werkzaamheden gedaan te krijgen, zoals de uitgaven voor arbeid en loonwerk, het onderhoud van machines en installaties, brandstofkosten, verzekeringen en huur van machines. Ook de (niet direct betaalde) afschrijvingen op machines en de eigen arbeid horen erbij.

Volgens agrarisch adviseur Andries-Jan de Boer van 3D Agro Advies nemen de totale bewerkingskosten ongeveer een derde van de kostprijs in beslag, vergelijkbaar met de voer- en melkproductiekosten. In zijn analyses worden de arbeidskosten apart beoordeeld, omdat ze sterk gerelateerd zijn aan de bedrijfsomvang en beschikbaarheid van familieleden.

Geld besparen

De gemiddelde bewerkingskosten liggen op ongeveer 9 cent, aldus De Boer. De variatie is enorm. Sommige veehouders geven jaarlijks slechts 3 euro per liter melk uit aan loonwerk- en machinekosten, terwijl anderen er meer dan 9 euro aan besteden. 'Een grote variatie geeft inspiratie voor verbeterpunten. Dat begint met een goede analyse. Waarom scoor je zo hoog en wat zijn je sterke en zwakke punten?' Er is veel geld te besparen. Realiseer je een daling van 3 cent, dan scheelt dat bij 150 koeien dus 45.000 euro. 'Veel geld, maar ook een uitdaging.'

De afgelopen jaren zijn de meeste tarieven voor loonwerk, onderhoudscontracten, onderdelen en mechanisatiebedrijven gestegen. Een groeiende groep melkveehouders stapte over naar de melkrobot. En de onderhoudskosten van dit systeem (circa 1,4 cent per kilo melk) zijn hoger dan die van een melkstal (zo'n 0,5 cent per kilo melk).

Toch merkt De Boer dat de bewerkingskosten per liter melk niet zo hard meestegen. Boeren wisten door schaalvergroting en efficiencyverbetering deze stijgende kosten op te vangen. 'Dat is ook de zwakte van ons melkveehouderijsysteem. We leveren een grotere prestatie, maar onderaan de streep blijft er niet meer over.'

Succesformule van lage bewerkingskosten

Maar wat is nu de succesformule van lage bewerkingskosten? Wat valt op bij boeren die hier goed op scoren? Volgens De Boer ligt het fundament bij een goede verkaveling met grote en rechte percelen. Het tweede punt zijn de bedrijfsomvang en intensiteit. Veel melk in relatie tot de omvang van het machinepark en de hoeveelheid loonwerk verlaagt de bewerkingskosten per kilo melk. Boeren met lage bewerkingskosten benutten hun machines en installaties dus goed.

Het derde en wellicht belangrijkste punt dat opvalt bij deze boeren is de kostprijsbewuste mindset. Oftewel, verstandig en zuinig boeren. 'De melkveehouders die jarenlang weinig geld uitgeven aan bewerkingskosten, laten de euro's altijd meewegen bij hun beslissingen', vertelt De Boer. 'Ze kiezen niet uit gemak voor een grote machine of trekker met veel pk's. En als ze voor een groot machinepark gaan, doen ze meestal ook vrijwel alles zelf.'

Werktuigcoöperatie

Veehouder Peters heeft een sober mechanisatiepark. Hij huurt de machines liever bij de werktuigcoöperatie. Een grote schudder (13 meter) of hark huurt hij voor 11 tot 12 euro per hectare, bij een basistarief van 25 euro. En het loonbedrijf maait voor 135 euro per uur. 'Tegen die capaciteit kun je niet opwerken.'

Wie de bewerkingskosten wil verlagen, heeft baat bij een bewerkingsplan. Volgens De Boer is dit een slimme manier om grip te houden op de kostprijs. Je maakt een overzicht van alle bewerkingen en machines. En je noteert waarvoor en wanneer je ze gebruikt. Doe je het onderhoud zelf, of besteed je het uit? Van welke machines zijn de onderhoudskosten het hoogst? Hoeveel diesel heb je nodig?

Geldvreters

De Boer: 'Zet alle nota's eens goed op een rij. Waar gaat het meeste geld naar toe en waarom? Maak keuzes en gooi eventueel die geldverslindende machines eruit.' Zeker reparatie en onderhoud kunnen geldvreters zijn. Het bij de tijd houden van het machinepark betekent wel de uitgaven van herinvesteren, maar doorgaans veel minder onderhoud en gedoe. In het bewerkingsplan maakt de veehouder ook de beschikbare arbeid inzichtelijk. 'Wanneer zet je betaalde arbeid in? Heb je lol in machinewerk of heb je het liefst dat een ander dat doet?'

Daarnaast is het goed om te weten wat je loonwerkkosten per jaar zijn. Breng de kosten per hectare in beeld voor maaien, inkuilen, bemesting en maisteelt. 'Wees kritisch', zegt De Boer.' Vergelijk tarieven en ga jaarlijks om de tafel met je loonwerker, wellicht heeft hij tips om efficiënter te werken.'

Peters schakelt het loonbedrijf in om zijn 120 koeien te voeren, een keuze die hij goed doorrekende. 'Het kan niet uit om zelf een voermengwagen aan te schaffen. Loonvoeren past me veel beter en ik heb ook geen onderhoud aan de machine.'