Varkenshouders krijgen inkijkje in de markt

De productiemonitor van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) geeft sinds vorig jaar aan wat het verwachte totale aantal slachtvarkens per week is. 'Hoewel het klinkt als een logisch gegeven, had tot dan toe niemand een beeld van het echte aanbod aan slachtrijpe varkens. Noch de slachterijen, noch de NVWA', zegt Duteweerd.

Deze marktgegevens gaan dus verder dan het aantal geslachte varkens per jaar delen door het aantal maanden. Duteweerd: 'We proberen de seizoensinvloeden in beeld te brengen. Dan kunnen varkenshouders een bedrijfskeuze maken: minder of juist meer insemineren, meer biggen exporteren in bepaalde periodes of andere markten aanboren bij een groot aanbod.'

70 procent gaat naar buitenland

DLV-directeur Paul Bens kent de productiemonitor, maar kan er in zijn advies aan varkenshouders op dit moment nog niet direct wat mee. 'Omdat 70 procent van de afzet uit Nederland voor de grillige Europese en wereldmarkt is. Zelfs alle beschikbare marktinformatie verandert niks aan het feit dat varkenshouders profiteren als de Afrikaanse varkenspest in China huishoudt en letterlijk tonnen verliezen als de export naar Duitsland stokt.'

Want in de vrije markt gaan individuele producenten hun varkens desnoods voor half geld afzetten, redeneert Bens. 'En dat zorgt voor de prijsdalen die we zien. Biggenprijzen die verdrievoudigen en vleesvarkens die per kilo alles tussen de 1,30 en 1,80 euro opbrengen. De vrije markt is heel risicovol en vraagt om grote liquiditeitsruimte bij varkenshouders.'

Marktpositie versterken

POV werkt aan een scala aan instrumenten om de marktpositie van de leden te versterken. Naast de productiemonitor, de oprichting van marktclusters en de investering in een eigen marktspecialist is afgelopen jaar ook de prijsindex geïntroduceerd. De prijsindex zet de Nederlandse prijzen voor varkensvlees in perspectief met die van vergelijkbare varkensproductielanden zoals Denemarken, Spanje, Duitsland, België en Frankrijk.

De index is op 100 gestart en is al bijna anderhalf jaar, met uitzondering van twee weken, onder het startniveau. 'We hebben daarbij de rekensom gemaakt dat Nederlandse producenten ten opzichte van hun Europese collega's in de tweede helft van vorig jaar 78 miljoen euro aan omzetderving hebben', rekent de POV-directeur voor.

'Sterkere en efficiëntere ketens zijn nodig, met een goede positie voor de varkenshouder en de dieren. Wij zetten in op een transparantere prijsvorming en een betere margeverdeling. Initiatieven als een vaste prijs of een minimale opbrengstprijs juichen we toe', zegt Duteweerd.

'Het idee dat varkenshouders marktmacht kunnen verwerven, daar moeten we vanaf', vindt Bens. 'Het gaat hoogstens om marktkracht, als varkenshouders gaan samenwerken. En dat kan via een ketenconcept of marktcluster. Voorwaarde is wel dat de eindgebruiker, of het nu een supermarkt of pizzaboer is, uit vrije wil meedoet.'

De huidige instrumenten voor meer marktkennis zijn volgens de DLV-directeur nog geen gamechanger. 'Daarvoor is de positie van Nederland met zijn individuele schakels, de exportafhankelijkheid en de zelfvoorziening van de Europese Unie denk ik te complex. Je moet echt denken in scenario's dat we op Europese schaal evenveel varkens produceren als consumeren. En dat kunnen wij als Nederland – en inmiddels ook de Europese Unie – nooit alleen realiseren.'

Steeds meer ketens

Bens is ook te spreken over het groeiende aantal ketens, zoals biologisch, wroet, Livar en Frievar. Daar zullen er in de Nederlandse markt zeker nog een aantal bij komen, verwacht hij. Als de afnemer kwaliteit en stabiliteit wil en daar ook voor betaalt, gaat het volgens hem voor alle partijen werken.

'Daarnaast kunnen we inspiratie halen uit intensieve sectoren, zoals de kalverhouderij of de Spaanse varkensmarkt, waar veel vaker op contract meerjarig voor een vaste prijs kan worden geproduceerd. Ik pleit bij varkenshouders vaak voor rust en regelmatig in de bedrijfsvoering', zegt de DLV-directeur.

POV bouwt de komende tijd verder aan marktclusters, met daarbinnen een slordige 100 tot 150 varkenshouders die binnen een keten samenwerken met handel, verwerkers en afzetpartijen. 'Het idee is dat je dan marktkennis ook specifiek voor de deelnemers kunt maken en een benchmark krijgt voor groepen varkenshouders', zegt Duteweerd. 'Als individuele producent kun je vervolgens kijken welk marktsegment het beste bij jou past.'