Moeizame finale landbouwtriloog, GLB-overleg in juni verder

Deze week was in de Brusselse agenda's rood omcirkeld als de week van de 'Jumbo-triloog': Het finale overleg tussen Europese Commissie, Europees Parlement (EP) en de landbouwministers van de lidstaten over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) voor na 2023. Het jarenlange soebatten leidde al tot een jaar uitstel.

Deze week waren woensdag en donderdag uitgetrokken om tot een deal te komen. Er was donderdagnacht nog steeds geen witte rook. Waarop besloten werd het overleg vrijdag te vervolgen, maar al snel luidde de conclusie dat de posities te ver uiteen lagen om op korte termijn een akkoord te bereiken. Daarop is besloten om op een nader te bepalen datum in juni verder te vergaderen.

Landbouwminister Livanos ging donderdag nog verder in zijn felle bewoordingen. Hij sprak zelfs van 'chantage' door het EP dat blijft vasthouden aan meer budget voor vergroeningsmaatregelen en de opname van een sociale paragraaf in het GLB.

Tot ergernis van veel landbouwministers is de Europese Commissie, met Frans Timmermans voorop, een heel eind naar het kamp van het EP opgeschoven. Timmermans en zijn collega's blijken zeer gevoelig voor de publieke opinie. In de afgelopen maanden en dagen hebben onder meer de klimaatjongeren onder leiding van Greta Thunberg het verzet tegen afzwakking van de Green Deal-voorwaarden in het GLB flink opgevoerd (foto).

Muur van onbegrip

Toen de Poolse landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski de landbouwministers donderdag opriep meer ambitie te tonen en meer budget te reserveren voor milieu en klimaatdoelstelling in het GLB, stuitte hij op een muur van onbegrip.

De lidstaten vinden dat er al genoeg budget van de directe inkomenssteun is overgeheveld naar vergroening en klimaat. Zij vrezen de gevolgen voor miljoenen Europese familiebedrijven. De Spaanse landbouwminister Luis Planas verweet de Poolse europoliticus dat de commissie haar rol van 'bruggenbouwer' tussen ministers en EP verzaakt.

Dreigend breekpunt

Een ander dreigend breekpunt in de onderhandelingen is de eis van het EP om in het GLB sociale beleidsdoelen op te nemen. Hierdoor kunnen bedrijven die zich niet aan sociale wet- en regelgeving houden, worden gekort op subsidies. Doel is onder meer om de positie van de vier miljoen Europese seizoenwerkers te verbeteren.

Ondanks dat nobele streven zijn de landbouwministers hier fel op tegen. 'Het landbouwbeleid is niet bedoeld om sociaal beleid te voeren', zei Elisabeth Köstinger, landbouwminister van Oostenrijk. Zij vindt dit ook niet in het streven naar minder complexe regelgeving passen.

Landbouwminister Carola Schouten viel haar namens Nederland bij.: 'We moeten ondernemers niet gaan subsidiëren voor zaken die ze geacht worden allang te doen.' De bewindsvrouw uitte ook haar zorgen over de voortgang van de onderhandelingen. Ze wees erop dat er nog maar weinig tijd is om tot een akkoord te komen en dat boeren duidelijkheid verdienen over het beleid in de komende jaren.

Geen greenwashing

De kritiek op het EP wordt gedeeld door Copa-Cogeca. Met de lage inkomens, minder steun uit het GLB en hardere internationale concurrentie, zal het voor boeren een strijd blijken om de milieueisen uit te voeren. 'In tegenstelling tot wat sommige ngo's beweren, is dit geen 'greenwashing', maar een grote uitdaging voor zowel kleine als grote boerderijen', aldus de Europese boerenkoepelorganisatie.

Donderdag kwamen via denktank Farm Europe de uitkomsten van een voor de onderhandelingen brisante effectrapportage over het nieuwe GLB en de Green Deal naar buiten. Die uitkomsten liegen er niet om. De boereninkomens dalen als gevolg van het nieuwe beleid 8 procent, de landbouwproductie 10 procent en de export 10 tot 20 procent. Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) kondigde al kritische vragen aan Timmermans aan.