LLTB-bestuurder: 'Grote claims op Limburgse landbouwgrond'

Nieuws Limburg Michiel Elands 10 mei 2021 om 10:30uur

Met de omgevingsvisie geeft provincie Limburg een inkijkje in de leefomgeving van de toekomst. Voor boeren en tuinders zal het de komende decennia een grote opgave worden om voldoende grond te verwerven voor kringlooplandbouw en groei.

LLTB%2Dbestuurder%3A+%27Grote+claims+op+Limburgse+landbouwgrond%27

In Noord-Limburg rukken zonneparken op en breidt de logistieke sector uit, met name rond plaatsen als Venlo en Venray. In Midden-Limburg delen industriereus VDL Nedcar, de snelweg A2 en de Maas het smalste stukje Nederland. En Zuid-Limburg kent meer dan twintig Natura 2000-gebieden, verspreid over het heuvelland.

In de hele provincie staat de beschikbaarheid van geschikte landbouwgrond onder druk en dat zal de komende decennia zo blijven. Tal van maatschappelijke wensen zullen vooral op de akkers en graslanden gerealiseerd gaan worden. Te denken valt aan uitbreiding van infrastructuur, meer ruimte geven aan de Maas, het opwekken van energie uit zon en wind en de groei van bedrijventerreinen.

'Bedreiging voor de sector'

Naar schatting 16.000 hectare Limburgse landbouwgrond ligt onder vuur. 'De claims waren nog nooit eerder zo groot', vertelt LLTB-bestuurslid Thijs Rompelberg. 'Dat is bedreigend voor de sector en het is onze taak om die druk te verlagen. Dat doen we door de claims weg te krijgen en door te pleiten voor meervoudig ruimtegebruik, zodat we als landbouw zelf een rol spelen bij de maatschappelijke opgaven.'

De politiek moet nu de juiste randvoorwaarden stellen

Thijs Rompelberg, LLTB-bestuurslid

Als voorbeelden noemt Rompelberg het vastleggen van koolstof, vasthouden van regenwater, het landschap versterken en de biodiversiteit vergroten.

Maatschappelijke thema's

Hoe dat toekomstige landschap eruitziet, beschrijft de omgevingsvisie van de provincie. Voor de periode 2030 tot 2050 worden maatschappelijke thema's beschreven, zoals wonen, infrastructuur, milieu, natuur, landschap, bodem, luchtkwaliteit en ruimtelijke economie als landbouw. Naast het pleidooi voor kringlooplandbouw is specifieke aandacht voor verbredingstakken, vaak ook kleinschalig, die bij moeten dragen aan een vitaal platteland.

'Schaarste aan grond dwarsboomt kringlooplandbouw'

Als onderdeel van de Regionale Energiestrategie (RES) heeft de gemeente Voerendaal 30 hectare landbouwgrond aangewezen als mogelijke locatie voor zonnevelden. Het gaat onder andere om de agrarische grond van melkveehouder Jack Nicolaes in Klimmen. 'Alleen al deze claim werkt marktverstorend. Ik krijg telefoontjes van investeerders: grond wordt een beleggingsinstrument en daar heeft de praktiserende boer last van.' Nicolaes houdt samen met zijn vrouw en twee zonen 160 melkkoeien en heeft zo'n 80 hectare voor de teelt van al het ruwvoer. Hoewel groei van het melkveebedrijf geen doel op zich is, kan het wel onderdeel zijn van een 'normale bedrijfsvoering', vindt de melkveehouder. 'We proberen al jaren het bedrijf in balans te houden en dat betekent dat als we ooit meer koeien willen, we ook meer grond nodig zullen hebben', weet Nicolaes. 'En als je de wens van de provincie leest om in te zetten op meer kringlooplandbouw, dan heb je sowieso meer grond nodig. Dat geldt zowel voor de extensieve, maar ook voor de intensieve sectoren die hun mest kwijt moeten. Als je minder dieren gaat houden, sneuvelt het verdienmodel.'

Naar aanleiding van de vele zienswijzen over de landbouwontwikkeling in de zogenoemde Groenblauwe Mantel heeft provincie Limburg benoemd dat extra beperkingen in de agrarische bedrijfsvoering uitblijven. Ook is de oorspronkelijke gedachte van tafel dat grootschalige voorzieningen voor opslag, zoals loodsen voor akkerbouwproducten of mechanisatie en koelcellen voor fruit, naar bedrijventerreinen moeten.

Vooral in Zuid-Limburg, waar grootschalige voorzieningen al jarenlang voer voor discussie zijn, stelt provincie Limburg nu dat dit wel mogelijk is als er sprake is van 'een toekomstbestendige locatie'. Daarbij wordt onder andere gekeken naar het omringende landschap en de extra vervoersbewegingen.

Hetzelfde geldt ook voor andere nieuwe grootschalige land- en tuinbouwactiviteiten, inclusief mestverwerking in het noorden en midden van de provincie. Over de ontwikkeling van glastuinbouw in en bij glastuinbouwontwikkelingsgebieden vindt nog overleg plaats tussen de LLTB en provincie Limburg. De insteek is dat het huidige beleid wordt voortgezet.

Behoefte aan ondersteuning

Door inbreng van de LLTB hebben thema's als veiligheid in het buitengebied, nieuwe vormen van energieopwekking en de behoefte om nieuwe verdienmodellen te ondersteunen groen licht gekregen. 'Zorgen zijn er met name om de fysieke ruimte, het liefst bij het bedrijf, om uit te kunnen breiden', zegt Rompelberg.

'We hebben behoefte aan ondersteuning voor innovaties in de precisielandbouw, vergunningen voor mestverwerking en de inzet van kunstmestvervangers. Daarnaast staan agrarisch ondernemers op de wachtlijst om mee te doen aan agrarisch natuurbeheer', somt de bestuurder een aantal voorbeelden op. 'Willen boeren en tuinders in Limburg stappen zetten om oplossingen te bieden die de maatschappij vraagt, dan is het nu aan de politiek om te zorgen voor de juiste randvoorwaarden.'

Visie later bekrachtigd

Door het opstappen enkele weken geleden van het college van Gedeputeerde Staten zullen Provinciale Staten later dan gepland de visie bekrachtigen. Ook zal dan de bijbehorende omgevingsverordening het levenslicht zien. Daarin legt de provincie een aantal regels vast voor onder meer natuur, milieu, (grond)water, ontgronding, wegen en ruimte, zoals verstedelijking, woon- en werklocaties en agrarische bedrijvigheid.

'Elkaars plek in de maatschappij respecteren'

Natuur en landbouw gaan goed samen, vindt tuinder en akkerbouwer Leon Wolters uit Roerdalen. Met agrarisch natuurbeheer draagt hij zelf bij aan biodiversiteit en landschapsbeheer. Door vaste planten te telen naast insectenrijk grasland, biedt hij de ruimte aan natuurlijke vijanden als biologische bestrijders. 'Maar partijen die landbouwgrond afwaarderen naar natuur en het vervolmaken van Natura 2000-gebieden zorgen wel voor extra druk op de grondmarkt', verwoordt Wolters. 'Het is altijd een puzzel om aan genoeg verse grond te komen.' Naast een natuurclaim van 400 hectare is 100 hectare nodig voor de energietransitie, geeft hij aan. 'Met ook nog ruimere mogelijkheden voor recreatie en toerisme wordt het druk.' Als lid van de raadswerkgroep namens CDA Roerdalen heeft Wolters meegeschreven aan de gemeentelijke omgevingsvisie. 'We moeten inzien dat het geven en nemen wordt voor alle partijen en dat we elkaars plek zullen moeten respecteren.' Volgens Wolters is het zaak de vinger aan de pols te houden. 'Een visie gaat over hoofdlijnen. Het omgevingsplan gaat uiteindelijk bepalen welke ruimte er wel en welke er niet is voor de landbouw.'