LTO-specialist: 'Bouwstop haalt schwung uit melkgeitensector'

Ook al is de geitensector in Nederland klein, de potentie ervan is groot. Er wordt én een goede boterham verdiend én de afzetmarkt ziet er al tijden zeer gunstig uit. Volgens Niek Nielen, sinds kort specialist melkgeitenhouderij bij LTO, is de tijd rijp om serieus en voortvarend aan de slag te gaan met maatschappelijk en politiek draagvlak.

Het in 2019 gepresenteerde rapport 'Versnellen verduurzaming van de melkgeitenhouderij' is nu geconcretiseerd naar een implementatieplan met duidelijke doelen en acties. Het plan gaat in op tien thema's: dierenwelzijn algemeen, zorg voor jonge dieren, antibiotica, zoönosen, maatschappij, energie en klimaat, kringlooplandbouw, biodiversiteit, volksgezondheid en het ontwerpen van een integraal duurzame stal.

Zo sluit de sector aan bij de wettelijke antibioticamonitoring. Ook onderzoek naar de emissie en reductie van broeikasgassen, een energiescan en een benchmark voor lammerensterfte staan beschreven.

Publiek-private samenwerking

De financiering van de meeste onderdelen kwam tot stand via een publiek-private samenwerking: het ministerie van LNV betaalt de helft van de kosten en Platform Melkgeitenhouderij betaalt de andere helft. Om de bijdrage van de sector te kunnen bekostigen, verhoogde het Platform Melkgeitenhouderij in 2020 de heffing.

Vrijwel alle Nederlandse melkgeitenhouders betalen hieraan mee, waarbij 12 cent per 100 kilo melk van de geitenmelkprijs wordt ingehouden. Nielen spreekt over serieus geld: 'Dit geeft aan dat geitenhouders inzien dat het gezamenlijk optrekken bij de verduurzamingsslag en het vergroten van maatschappelijk draagvlak essentieel is.'

Het doel van het plan is het verbeteren van marktkansen tegen goede prijzen en een beter imago en draagvlak voor de sector. 'Het gaat de sector voor de wind. Geitenzuivel is een gewild product, maar de bouwstop die nu in veel provincies van kracht is, is slecht voor de sector. Er zullen bedrijven naar het buitenland vertrekken als dat lang aanhoudt', vreest de specialist.

Financiële ruimte

Hij ziet juist nu financiële ruimte om te investeren in bijvoorbeeld dierenwelzijn en diergezondheid. Tegelijkertijd geldt de economische wet in de agrarische sector dat wanneer ondernemers inzetten op vernieuwing, zij ook uitbreiden in aantallen om hun investeringen terug te verdienen.

'Dat kan nu niet. Provincies moeten aangeven waar haakjes liggen om wél uit te breiden en te vernieuwen. Als dat niet gebeurt, gaat ook de periferie op termijn niet meer mee. Als er geen potentieel meer in de sector zit, krijg je krimp. De schwung gaat eruit. Dat moeten we voor zijn.'

Verkennende gesprekken

Nielen geeft aan dat LTO nu verkennende gesprekken voert met het ministerie over de bouwstop, samen met onder andere Wageningen Economic Research. Daarin merkt hij dat de provincies wel inzien dat de geitensector economisch aantrekkelijk is.

'Maar ze zijn ook huiverig over geitenbedrijven te dicht bij woonkernen. En ze wijzen naar het VGO-onderzoek. Maar door corona is dit onderzoek naar het verband tussen longaandoeningen en volksgezondheid vertraagd. De volledige uitslagen worden nu pas in 2024 verwacht. Daar kunnen we niet op wachten. In de tussentijd zullen provincies moeten aangeven waar wél ruimte zit. Ook voor de bokjesproblematiek moet snel een oplossing komen.'

Door zijn ervaring bij onder andere het opzetten van het duurzaamheidsprogramma Caring Dairy bij Cono weet Nielen dat producenten door het inzetten op een duurzaamheidsprogramma sneller in gesprek komen met retail.

Meer data beschikbaar stellen

'Er komt steeds meer aandacht voor de impact van stikstof en CO2. Meten en data beschikbaar stellen is dan erg belangrijk. Daar kan de geitensector nog meer in doen. Voordeel is dat de geitensector, in tegenstelling tot de melkveehouderij, vraaggedreven is. Dat maakt het minder lastig om een vuist te maken. Keerzijde is dat de Dierenbescherming niet met de sector wil praten over een Beter Leven-keurmerk omdat we te klein zijn.'

In het plan is ook aandacht voor integrale duurzame stalsystemen. Nielen: 'Geiten worden al jaren op stro gehouden. Voor het imago zou het zonde zijn als dat verdwijnt. Maar als uit onderzoeken komt dat andere systemen gunstiger zijn voor de emissies, dan zullen we daar iets mee moeten.'

Ook al is tegen Q-koorts gevaccineerd, een crisis als Q-koorts blijft de sector jarenlang achtervolgen, ziet Nielen. Transparant zijn en blijven is daarom essentieel, vindt hij. 'De geitensector is met 500 bedrijven een kleine speler. Maar als je kijkt naar de afzetmarkt zie ik potentie in behoorlijke groei. Kanttekening is wel dat milieugrenzen meer leidend zullen zijn.'