Ruim 20.000 schapen hebben fokwaarde voor wormresistentie

In Nieuw-Zeeland hebben ze het al voor elkaar: een schapenlijn die niet tot nauwelijks hoeft te worden ontwormd. Vijftien jaar deden ze erover en de fokwaarde voor wormresistentie speelde een grote rol.

Nederland is ook aardig op weg. 'Binnen vijftien jaar hopen we hier ook zo'n ongevoelig schaap te hebben gefokt', schat directeur Reinard Everts van de Nederlandse Schapen- en Geitenfokkers Organisatie (NSFO).

Selecteren

Een groeiende groep schapenhouders heeft de fokwaarde voor wormresistentie omarmd en selecteert op ongevoelige dieren. Meer dan een derde van de dekrammen die in 2020 zijn ingezet voor stamboekregistratie, is geboren uit een moeder met een fokwaarde voor wormresistentie. 'Dat is veel. Zeker voor dit kenmerk', zegt Everts. Meer dan 20.000 schapen hebben een fokwaarde voor wormresistentie.

Vanaf 2018 werkt de NSFO aan een fokwaarde voor wormresistentie. Hiermee kun je dieren selecteren met de laagste uitscheiding van wormeitjes. Deze schapen zijn het meest bestand tegen maag-darmwormen en kunnen dus toe met minder ontwormingen.

Resistentie tegen wormmiddelen is al jarenlang een punt van zorg. Op meerdere schapenbedrijven in Nederland werkt geen enkel middel meer volledig.

Doodlopende weg

Worminfecties zorgen voor zieke dieren, verminderde groei, sterfte, extra medicijnkosten en een hoop gedoe. Volgens Everts zien schapenhouders steeds vaker het nut van de fokwaarde voor wormresistentie. 'Het is een doodlopende weg om volledig te vertrouwen op ontwormmiddelen. Boeren willen daar niet meer afhankelijk van zijn.'

Met beweidingsschema's, gras- en kruidenmengsels en selectie op ongevoelige dieren is het mogelijk preventief veel te bereiken.

Meer keus

Ook Harm Ploeger, parasitoloog aan de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, is enthousiast over de fokwaarde. 'Het geeft schapenhouders meer keus in hoe ze worminfecties beheersbaar willen houden. Ook neemt de noodzaak voor het gebruik van wormmiddelen af.'

De middelen blijven nog wel nodig, maar minder vaak. Ploeger: 'Dat kan de effectiviteit van nu nog werkzame wormmiddelen verlengen of zelfs in stand houden. Dat is dringend nodig in een tijd dat de schapenhouderij kampt met een groot resistentieprobleem.'

Speekselmonsters

Vorig jaar verzamelden tachtig schapenhouders speekselmonsters van duizend dieren. Uit het speeksel is op te maken hoeveel antistoffen, oftewel immunoglobulinen (IgA), een schaap tegen wormen heeft. Een dier met een hoge IgA is beter bestand tegen wormen.

De NSFO adviseert om niet verder te fokken met de 20 procent gevoeligste dieren met een fokwaarde lager dan 95. 'Je hebt dan nog voldoende selectieruimte voor andere kenmerken', aldus Everts. Selecteer je die 'boosdoeners' uit, dan maak je een grote sprong. Want 20 procent van de schapen scheidt 80 procent van de wormeitjes uit.

Een speekselonderzoek kost 8,14 euro exclusief btw. Voor het verzenden van de materialen en formulieren rekent de NSFO 15,30 euro.

Beweiding

In welke mate de fokwaarde het gebruik van wormmiddelen zal terugdringen, is volgens Ploeger lastig te zeggen. Want daarin spelen ook andere maatregelen mee, zoals beweiding (omweiden, kruidenrijke weiden) en regelmatig monitoren.

'Je kunt het aantal ontwormingen met 80 procent verlagen door evasief te weiden' zegt de parasitoloog. Je laat je schapen dan niet grazen op percelen waar de wormeieren in de mest zich hebben ontwikkeld tot infectieuze larven.

Hoge veebezetting

'Met louter fokken op resistentie bereik je zo'n extreme verlaging niet, want op de meeste bedrijven is de veebezetting te hoog. Een beter weidemanagement, waar mogelijk, is op korte termijn effectiever.'

De fokwaarde moet dus een onderdeel zijn van een breder plan. 'Uiteindelijk moeten we ons realiseren dat de meeste problemen door parasitaire infecties ontstaan door de wijze waarop wij dieren houden, namelijk met veel op te weinig ruimte', besluit Ploeger.