Glastuinbouw is wegbereider aardwarmte

Geothermie vormt een duurzaam alternatief voor warmte uit fossiele brandstoffen, vooral in de glastuinbouw. Met doubletten produceren glastuinders warmte. Vanuit een put pompen ze warm water van een diepte van 2 tot 3 kilometer uit de grond, waar de temperatuur 70 tot 90 graden Celsius is.

Een pomp brengt het warme water vanuit de put naar warmtewisselaars om de kassen te verwarmen. Het afgekoelde water gaat via een tweede put terug de grond in, zodat het weer kan worden opgewarmd. Het water gaat dus niet verloren.

10 procent groei

Nadat de glastuinbouw in 2008 de eerste aardwarmteinstallatie in gebruik nam, heeft het gebruik van geothermie een vlucht genomen. Met een groei van 10 procent in 2020 bedraagt de jaarlijkse productie nu 6,2 petajoule per jaar, goed voor een besparing van 176 miljoen kubieke meter aardgas en een reductie van de CO2-uitstoot met 333.000 ton.

Om de ambities voor verdere uitbreiding te stroomlijnen, zijn op 1 januari 2021 Stichting Platform Geothermie en Dutch Association Geothermal Operators (DAGO) samengevoegd tot Geothermie Nederland.

Ambitie

De nieuwe vereniging heeft tachtig leden, naast producenten van aardwarmte installatiebedrijven, banken en adviesbedrijven. De ambitie is om naar honderd leden te gaan en gezamenlijk in 2030 een opschaling naar 20 petajoule te bereiken. Warmtenetten kunnen dan niet alleen de glastuinbouw, maar ook de gebouwde omgeving van duurzame warmte voorzien.

Dat gebeurt tot nu toe bij slechts twee van de 24 aardwarmtebronnen in Nederland: Trias Westland in Westland en Ammerlaan Geothermie, de installatie van Léon Ammerlaan, mede-eigenaar van tropischepotplantenkwekerij Ammerlaan The Green Innovator in Pijnacker.

Eerste sierteeltbedrijf

In 2010 was dat het eerste sierteeltbedrijf in Nederland dat aardwarmte gebruikte. Na een breuk in een van de buizen in 2017 was het rendabeler om nieuwe putten met een grotere diameter te boren.

Sinds 2019 is de nieuwe installatie in bedrijf, die met 600 kubieke meter warm water per uur een meer dan drie keer zo groot debiet heeft als de oorspronkelijke, ruim voldoende om 750.000 vierkante meter kassen, een zwembad, een school en 543 woningen te verwarmen.

Struggles met overheid

'Het aan elkaar lassen van de benodigde buizen was niet zo ingewikkeld', lacht Ammerlaan. 'Maar ik heb best wat struggles gehad met overheidsinstellingen om het voor elkaar te krijgen.'

Desondanks is de ondernemer blij met gemeente Pijnacker-Nootdorp, provincie Zuid-Holland en het Hoogheemraadschap van Delfland, die alle medewerking verlenen. Een derde van de totale capaciteit van de aardwarmte-installatie is nog niet in gebruik. Gesprekken met toekomstige partijen moeten de rendabele inzet daarvan bij nog meer glastuinbouwbedrijven en woningen vlot trekken.

Opslag Duurzame Energie

De Opslag Duurzame Energie (ODE) op elektriciteit is daarbij een vertragende factor. Glastuinders moeten daardoor extra betalen voor het belichten van hun teelt met elektriciteit uit het net.

Omdat het goedkoper is om zelf elektriciteit op te wekken, hebben verschillende tuinders hun WKK in 2020 weer aangezet. Daardoor heeft Ammerlaan 10 tot 15 procent minder warmte afgezet dan daarvoor. Hij hoopt dat de ODE de komende kabinetsperiode van tafel gaat.

Recordopbrengst

Dat is ook de wens van Radboud Vorage, directeur van Greenhouse Geo Power in Koekoekspolder, het tuinbouwgebied bij IJsselmuiden, in 2011 het eerste aardwarmteproject van Oost-Nederland. In 2020 heeft de installatie met bijna 178.000 gigajoule warmte een recordopbrengst gehad.

Eind 2021 neemt het collectief van acht bedrijven, als het tijdig de vergunningen krijgt, een nieuwe productieput in gebruik. Daarnaast gaan Duurzame Voorne in Voorne en Trias Westland 2 in Westland dit jaar in productie, evenals de Haagse Aardwarmte Leyweg in Den Haag, als eerste aardwarmteproject specifiek gericht op de binnenstedelijke omgeving.

De leden van Geothermie Nederland hebben een lijst van twintig aardwarmteprojecten die zij de komende vijf jaar kunnen realiseren. Dat betekent een verdubbeling van de huidige capaciteit. 'Daarbij gaat het niet om projecten van het type 'rocket science', want de bestaande technologie is inmiddels behoorlijk ver uitontwikkeld en breed toepasbaar in alle geplande projecten', zegt Vorage.

Geologisch onderzoek

Tussen 2025 en 2030 wil Geothermie Nederland nog eens twintig aardwarmteprojecten hebben afgerond. Daarvoor is nog geologisch onderzoek nodig, omdat de aardlagen niet overal in Nederland hetzelfde zijn samengesteld.

Ook zaken als de aansluiting op warmtenetten, vergunningen en contracten met afnemers vragen nog uitzoekwerk. Maar als het lukt, levert geothermie in 2030 evenveel warmte als het verbruik van alle huishoudens in Rotterdam en omgeving.