Directeur TOM: doel Nieuw Prinsenland is bereikt

Janmaat is vanaf het begin in 2002 directeur van de TOM. Nu Nieuw Prinsenland, het paradepaardje van de TOM, is volgeboekt, hebben de aandeelhouders besloten om de TOM in de loop van 2020 op te heffen. Nieuw Prinsenland omvat 261 hectare, waarvan 200 hectare netto glas. Er zijn zeven tuinbouwbedrijven gevestigd.

Restwater van de suikerfabriek is in de afgelopen twee zomers heilig verklaard

Piet Janmaat, directeur Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij

Is Nieuw Prinsenland af?

'Ja. Het doel van de TOM is gerealiseerd. Alle kavels zijn verkocht, op twee na waar opties op rusten van twee bedrijven die al gevestigd zijn in Nieuw Prinsenland. Er is een gezamenlijke spuiwatervoorziening waar de tuinders al hun afvalwater kwijt kunnen dat ze zelf niet recirculeren en er is een aanvullende ondergrondse gietwatervoorziening.'

Waarom?

'Voor moderne glastuinbouw is continue beschikbaarheid van hoogwaardig zoetwater een essentiële randvoorwaarde. In Nieuw Prinsenland kan regenwater voor 85 procent de waterbehoefte invullen.

'We hebben destijds besloten om de aanvullende watervoorziening collectief in te vullen door hergebruik van restwater uit de naastgelegen suikerfabriek. Dat wordt gezuiverd en ondergronds opgeslagen en in droge perioden geleverd aan de tuinders. Eerst vonden zij het duur. Ze vroegen of ze ervan af konden. Maar in de afgelopen twee droge zomers is het heilig verklaard. Ze hebben al uitermate goed kunnen profiteren van deze watervoorraad. Dit jaar groeit die naar 300.000 kuub.'

Een gezamenlijke energievoorziening is nog niet van de grond gekomen.

'Nee, het project restwarmte en CO2 van Shell Moerdijk staat sinds december in de ijskast. Het lukte niet om dat te realiseren met de huidige financiële uitgangspunten. We waren al heel ver. Technisch was het al volledig uitgewerkt, inclusief de tracés van 19 kilometer. Er was zelfs al een rechtspersoon in oprichting.'

Waarom lukt dat niet?

'Vooral door de concurrentie van de WKK's. Die zijn superefficiënt. Als zo'n restwarmteproject slechts een beetje duurder is dan WKK's, kun je wel besluiten om door te gaan, maar het is nu meer dan 5 euro duurder per vierkante meter. Dat gat is te groot. Voor Shell zijn wij de ideale klant, maar het kost Shell nu nog niets om CO2 en warmte te lozen. Voor dat bedrijf is het ook gewoon een rekensommetje. We moeten nuchter vaststellen dat we hiermee iets te vroeg zijn geweest.'

Iets te vroeg?

'Alle aanloopkosten en investeringen zijn op basis van 200 hectare netto glas. Er staat nog maar 100 hectare. Bovendien moeten tuinders nog hun WKK's afschrijven. Er is een SDE++ in voorbereiding voor restwarmte, maar die is er nog niet. Alle partijen willen doorgaan. Namens alle partijen heeft provincie Noord-Brabant een serieuze brief naar het ministerie van Economische Zaken en Klimaat gestuurd.'

Is aardwarmte een optie?

'Coöperatie Nieuw Prinsenland neemt deel aan een samenwerkingsverband dat dat onderzoekt, onder andere met Hydreco Geomec, Energie Beheer Nederland (EBN) dat van de Nederlandse staat is en Suiker Unie.

'Het ministerie heeft Hydreco Geomec nu een opsporingsvergunning verleend om ultradiepe geothermie (UDG) te onderzoeken. Daarmee pomp je water van 130 graden op, dat bruikbaar is als stoom voor industrieën zoals de suikerfabriek. Als het daarna is afgekoeld naar 90 graden, is het nog bruikbaar in de glastuinbouw. Dit zou goed kunnen in combinatie met de WKK's. Dit kan mogelijkheden bieden over vijf tot tien jaar.'

Jullie wedden op twee paarden?

'Ja. Het grote paard is restwarmte voor 39 megawatt, het kleine paard is geothermie met 10 megawatt in de eerste boring. Een vraagstuk dat je moet oplossen bij zowel restwarmte als geothermie is de CO2-voorziening voor glastuinbouwbedrijven. In totaal is voor 200 hectare glas 60 tot 70 megawatt nodig. Het scenario is nog steeds het onderzoeken van de mogelijkheden zowel restwarmte als geothermie. In de tussentijd zijn er de WKK's.'

Heeft de spuiwatervoorziening zich al bewezen?

'Ja, dankzij die voorziening van 27.000 kuub hebben de tuinders sinds 2015 al geen spuiwater met gewasbeschermingsmiddelen meer geloosd op het riool. Ze kunnen daarin alle afvalwater kwijt dat ze zelf niet recirculeren en hergebruiken.

'Tuinders zijn overigens veel zuiniger op hun water, nu ze moeten betalen als ze dat lozen. Ze recirculeren veel langer. Dat kan onder andere omdat ze meststoffen gebruiken met minder natrium, meer en beter ontsmetten en natrium verwijderen.

'Voor tuinders is de spuiwatervoorziening een vorm van verzekering. Ze kunnen hun water altijd kwijt. Tegelijk weet het waterschap dat het niet in één keer veel water in het riool krijgt. We zoeken nog naar toepassingen voor het gezuiverde water dat alleen meststoffen bevat. Strenge regelgeving maakt dat lastig.'

Bij de start was er veel optimisme over samenwerking met Suiker Unie. Hoe is dat nu?

'Dat is er nog steeds. De suikerfabriek is een belangrijke afnemer van het water uit onze gietwateropslag tijdens de diksapcampagne in mei en juni. Dat maakt die voorziening een stuk rendabeler. Ook voor restwarmte en geothermie trekken we samen op. Daarnaast biedt het rechtstreeks gebruiken van gas en CO2 uit de biomassacentrale van Suiker Unie een kans.'