Paddenstoelen gebruiken steeds minder energie

De paddenstoelensector heeft de afgelopen jaren veel energie bespaard en de duurzaamheid vergroot. De afspraken daarover lagen vast in het convenant 'Schone en Zuinige Paddenstoelenteelt' dat tot en met 2020 liep.

Bestuurslid Warmolt Boer van LTO-vakgroep Paddenstoelen legt uit dat de sector al sinds de jaren negentig intensief met de overheid samenwerkt, vooral met de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Economische Zaken en Klimaat (EZK). 'Dankzij een lange en vruchtbare samenwerking hebben we mooie resultaten kunnen boeken.'

Groot deel van kostprijs

Volgens Boer maakt energie voor paddenstoelentelers een groot deel van de kostprijs uit en is de een ondernemender en creatiever in het vinden van duurzame mogelijkheden om die te verlagen dan de ander. Dat is in zijn ogen niet erg, doordat goede voorbeelden leiden tot kruisbestuiving en goede, toepasbare ideeën.

Daarbij is de samenwerking met de overheid cruciaal, omdat deze kan helpen bij het wegnemen van knelpunten, bijvoorbeeld op het gebied van bestemmingsplannen en regelgeving en het beschikbaar stellen van subsidies.

In het eerdergenoemde convenant streefden de partijen in deze samenwerking naar een energie-efficiencyverbetering van 2,5 procent per jaar.

Energiemonitor

In de vorig jaar maart verschenen Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2018 van Wageningen University & Research staat dat in 2018 het aandeel duurzame energie is toegenomen tot 15 procent en de gemiddelde Energie-Efficiëntie Index, een maat voor het energieverbruik per kilo paddenstoelen, 71,1 was.

Hoewel dat laatste hoger is dan de doelstelling van 68,0, is het energieverbruik per kilo paddenstoelen nog nooit zo laag geweest, onder andere doordat per oppervlakte-eenheid de opbrengsten hoger zijn geworden en het energieverbruik is afgenomen tot 1.543 megajoule per vierkante meter.

Kansen en mogelijkheden

De Stuurgroep Schone en Zuinige Paddenstoelenteelt maakte jaarlijks een programma dat telers ondersteunde bij het bereiken van hun doelen. Daarmee wil de groep doorgaan. Op basis van een enquête die de paddenstoelentelers ieder jaar invullen, kijkt de groep waar kansen liggen en wat de mogelijkheden zijn om daar iets mee te doen.

Leden van de groep zijn naast Boer een vertegenwoordiger van het ministerie van LNV, Peter van 't Westeinde namens LTO Nederland en secretaris Nešad Smailbegovic van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Spin in het web

Deze laatste ziet zichzelf als 'spin in het web', die zorgt voor vertaling van het programma in concrete afspraken, procesbewaking, informatieverzameling en afstemming tussen telers, overheden, voorlichters, installateurs en leveranciers. Volgens hem spelen bij het behalen van de doelstellingen zowel externe factoren, zoals de ontwikkeling van de afzetmarkt en klimaat, als interne factoren een rol.

Een interne factor is bijvoorbeeld dat moderne bedrijven grotere teeltcellen hebben dan voorheen en met innovatieve (klimaat)systemen werken. 'Door de nauwkeurige regeling van vocht, zuurstof en kooldioxidegehalte zijn de kwaliteit van het product en de arbeidsomstandigheden verbeterd, maar het kost wel meer energie', zegt Smailbegovic.

De secretaris verwacht dat de focus de komende jaren op energie-efficiency en het gebruik van duurzame energie ligt, bijvoorbeeld door het gebruik van economisch rendabele duurzame energie, zoals zonnepanelen in combinatie met warmte-koudeopslag.

Plantaardige eiwitten

De gesprekken over het vervolg van de samenwerking zijn in 2020 uitgesteld vanwege de coronacrisis, maar het overleg start binnenkort weer. Smailbegovic verwacht dat in de nieuwe afspraken ook aandacht is voor onder andere de transitie van minder dierlijke naar meer plantaardige eiwitten en kringlooplandbouw.

Champost is bijvoorbeeld nu nog een bodemverbeteraar, maar de warmte die vrijkomt bij het nogmaals composteren, kan ook paddenstoelencellen en gebouwen op een duurzame manier verwarmen. Om kwekers daarin te laten investeren, is sinds vorig jaar een nieuwe SDE++-subsidiemogelijkheid beschikbaar.

Groene waterstof

Smailbegovic gaat ervan uit dat in de toekomst meer ontwikkelingen plaatsvinden, mogelijk met groene waterstof als energiebron. Energiebesparing blijft ook belangrijk.

Boer ziet daarin nog volop mogelijkheden: 'Op mijn eigen paddenstoelenkwekerij in Hoogeveen heb ik sinds 1995 32 procent energie kunnen besparen, onder andere door isolatie van de gebouwen en ledverlichting. We gaan ieder jaar nog verder omlaag.'