De klimaatcrisis, de energietransitie en de woningbouwopgave, drie onderwerpen die de land- en tuinbouw raken en waarover de politiek de komende jaren belangrijke beslissingen zal nemen. Tel dit op bij de stikstofkwestie, de Nederlandse invulling van het Europese landbouwbeleid en de overgang naar kringlooplandbouw en het mag duidelijk zijn dat er voor de land- en tuinbouw veel op het spel staat in politiek Den Haag.

Deze grote thema's vragen om politici met kennis van zaken. Een deel van de partijen beschikt over kandidaten die boer- of tuinder zijn of zijn geweest, of die zijn opgegroeid op een agrarisch bedrijf. Zij zullen met hun kennis bijdragen aan gedegen besluitvorming.

Zeven nieuwe kandidaten

Nieuwe Oogst stelt zeven nieuwe kandidaten voor. Zij staan niet allemaal vol in de belangstelling, zoals de lijstttrekkers van hun partij. Maar het zijn wel mensen die hun agrarische wortels niet zijn vergeten. Zij laten zien dat je als politicus wel degelijk met je 'poten in de klei' kunt staan.

Of deze kandidaten in de voetsporen treden van Maurits von Martels (CDA) of Helma Lodders (VVD), weten we ruim na de verkiezingen van 17 maart. Pas als er een nieuw kabinet is geïnstalleerd, waarbij de ministers en staatssecretarissen zijn benoemd, is duidelijk wie plaatsnemen op het pluche.

Henk van der Wind (SGP), melkveehouder in Maarsbergen

Melkveehouder Henk van der Wind (61) uit het Utrechtse Maarsbergen is het enige boerengezicht op de SGP-lijst. Hij runt samen met zijn zonen een melkveehouderij met 110 koeien. Daarnaast is hij voorzitter van zuivelcoöperatie Deltamilk en bestuurder van Waterschap Vallei en Veluwe.

Vanuit deze functies probeert Van der Wind oplossingen te vinden voor de veenweideproblematiek in het Groene Hart en de droogteaanpak in de Gelderse Vallei. Het zoeken naar een goed verdienmodel is voor hem een punt van aandacht. Daarvoor wil de SGP-kandidaat – nummer 29 op de lijst – zich hard maken binnen zijn partij, als hij met voorkeursstemmen in de Tweede Kamer komt. ‘Alles begint met een goed verdienmodel, zeker als van boeren wordt gevraagd meer aan biodiversiteit te doen. Wie rood staat, kan niet groen doen.’

'Weinig aandacht voor voedselvoorziening'

Politiek Den Haag heeft te weinig aandacht voor de voedselvoorziening, stelt Van der Wind. Daarom vindt hij het belangrijk dat er ook in de komende kabinetsperiode weer mensen met een landbouwachtergrond in de Tweede Kamer komen.

‘Waar de partijen eerder elkaar de loef afstaken met het steken van de loftrompet over de exportmiljoenen van de landbouw, was het nu oorverdovend stil. Dat raakt me, zeker toen er wel werd gesproken over het coronasteunpakket. We hebben hier een vruchtbare bodem en voldoende vocht. Het in stand houden van de voedselvoorziening is net zo belangrijk als het voortbestaan van het leger.’

Mirjam Nelisse (VVD), mede-eigenaar akkerbouwbedrijf in Dirksland

Achter de schermen maakte ze zich al hard voor het van tafel vegen van drempels tussen de ruggen. VVD-Statenlid Mirjam Nelisse (43) uit het Zuid-Hollandse Dirksland wil meer richting geven aan beslissingen en stelde zich daarom kandidaat voor de Tweede Kamer.

Nelisse heeft samen met haar man een akkerbouwbedrijf van 70 hectare. Daarnaast werkt ze als wetenschapper bij de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek.

In de Provinciale Staten zorgde het VVD-Statenlid voor uitbreidingsmogelijkheden van intensieve veehouders. ‘Het is ontzettend belangrijk om praktijkkennis aan boord te hebben. Juist in een verstedelijkte provincie als Zuid-Holland.’

Enige VVD-kandidaat met landbouwbedrijf

Die kennis is ook in het nieuwe kabinet van wezenlijk belang, stelt Nelisse. Ze staat op plek 69 op de VVD-lijst. ‘Ik ben de enige kandidaat van de VVD met een landbouwbedrijf. De Tweede Kamer heeft iemand nodig die met de poten in de klei staat. Waar de regelgeving in de sector al heel complex is voor boeren, is het voor een buitenstaander ongelooflijk moeilijk om de regels te kunnen doorgronden.’

Waar Nelisse zich voor gaat inzetten als ze in de Tweede Kamer komt, is een beter verdienmodel voor boeren en tuinders. ‘Dat is een uitdaging. Ik zie het als vliegwiel. Wanneer boeren een fatsoenlijke boterham kunnen verdienen, hebben zij ook geld voor bijvoorbeeld stikstofreducerende maatregelen.’

Cees de Jong (CDA), melkveehouder in Hoogblokland

De verantwoordelijkheid meer neerleggen bij boeren in de regio. Daarvoor gaat CDA’er en melkveehouder Cees de Jong (47) uit het Zuid-Hollandse Hoogblokland zich inzetten als hij een plek krijgt in de Tweede Kamer.

De Jong runt een melkveebedrijf van 120 koeien, is voorzitter van agrarisch collectief Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en was raadslid.

Regionaal de koppen bij elkaar steken, dat is volgens de nummer 35 op de CDA-kandidatenlijst de weg naar een werkbaar beleid voor boeren en tuinders. ‘Vanuit Den Haag moet hier meer aandacht voor komen. Zaken met de leefomgeving oppakken, dat is een stap naar voren. De politiek is nu vooral schoolmeester en agent. Jonge boeren ontbinden de maatschap omdat zij hierdoor perspectief missen. Dat doet mij ontzettend zeer.’

'Boeren zijn apetrots'

Als voorbeeld haalt De Jong het agrarisch natuurbeheer aan. ‘Aanvankelijk zat de deur van provincie Zuid-Holland dicht om meer aan natuurbeheer te doen. Wij zijn als boeren bij elkaar gekomen. Dit moest toch anders kunnen. Ons gebied telde drie plasdrasgebieden, nu zijn het er 130. Boeren zijn apetrots, omdat zij hierover hebben meegedacht.’

Ook wil De Jong vaccinatie tegen mkz op de agenda krijgen. ‘Het is beschamend dat wij na twintig jaar nog steeds niet goed voorbereid zijn op zo’n noodlot. Ik kan het mijn kinderen niet uitleggen als er weer dieren moeten worden afgemaakt.’

Erik Stegink (BBB), varkenshouder in Bathmen en Raalte

Een plattelandspartij waar boeren een belangrijk onderdeel van zijn. De Boer Burger Beweging (BBB) is heel duidelijk: ‘Wij vertegenwoordigen 8 miljoen inwoners van het platteland. Bij ons staat het platteland op 1, 2 en 3’, zegt Erik Stegink. De Overijsselse varkenshouder staat, als hoogste boer, op plek 3 op de kieslijst van BBB.

Stegink was 27 jaar actief in de lokale politiek, maar met BBB voor het eerst bij een landelijke partij. De in zijn ogen geringe inbreng van plattelanders in Den Haag deed hem besluiten zich bij deze partij te voegen. ‘De huidige politiek is niet in staat gebleken een duurzame en langjarige plattelandsvisie te maken’, stelt hij.

'Opgaven samen oppakken'

De varkenshouder staat met zijn partij voor een leefbare omgeving, waar de opgaven die er liggen samen moeten worden opgepakt. ‘Als boer ben ik onderdeel van het platteland. Maar mijn buurman die in Amsterdam werkt, is dat ook.’

Noaberschap is een belangrijk woord in de inzet van BBB. ‘Dat zie je ook in de steun van leden en kandidaten voor de campagne. Als kleine partij moeten we alles met eigen middelen doen. Inmiddels staan er honderden spandoeken door het land die mensen op eigen kosten hebben besteld.’

Stegink vindt dat de ‘humane sector’ veel kan leren van de veehouderij, bijvoorbeeld bij de aanpak van de coronacrisis. ‘Op het gebied van vaccinatiebeleid loopt de veehouderij ver voor.’

Pieter Grinwis (CU), beleidsmedewerker CU in Den Haag

Pieter Grinwis (41), boerenzoon, vader van vier kinderen en nummer 5 op de lijst van de ChristenUnie (CU) is eigenlijk helemaal geen nieuwkomer in de Haagse politiek. Hij heeft een een lange staat van dienst op en rond het Binnenhof als beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie van de CU.

Bij de formatie van het huidige, nu demissionaire kabinet werkte Grinwis op de achtergrond mee aan het coalitieakkoord. Volgens zijn partij kent hij daardoor de ins en outs van de belangrijkste politieke vraagstukken. Daarnaast is Grinwis gemeenteraadslid van de CU/SGP-fractie in zijn woonplaats Den Haag.

Beoogd landbouwwoordvoerder

Grinwis is de beoogd landbouwwoordvoerder van de partij en dat is niet zonder reden. Hij is de zoon van een akkerbouwer uit het Zuid-Hollandse Goeree-Overflakkee en daar heeft hij geregeld de handen uit de mouwen gestoken. Een eerlijke prijs en een reëel verdienmodel voor boeren en tuinders hebben prioriteit. ‘Boeren die extra stappen zetten voor het milieu, moeten daarvoor worden beloond. Bijvoorbeeld via een verrekening met de supermarkt.’

Grinwis is een voorstander van btw-verlaging op groenten, fruit en bioproducten om de verkoop te stimuleren. Een heffing op het gebruik van bijvoorbeeld kunstmest ziet hij niet zitten. ‘Er is geen echt alternatief. De mestwetgeving moet eerst worden aangepast voor de toepassing van dierlijke mest.’

Jan Klink (VVD), wethouder in Loosdrecht

Jan Klink (35) is wethouder in de Noord-Hollandse gemeente Wijdemeren. Hij woont in Loosdrecht met zijn vrouw en twee dochters, het derde kind is onderweg. In zijn pakket zitten onder meer economische zaken en de uitvoering van de Omgevingswet.

Klink staat op plek 35 op de kandidatenlijst van de VVD. Hij groeide op in Groningen waar zijn ouders een melkveehouderij hadden. Nadat zijn vader bij een bedrijfsongeval overleed, besloot het gezin het bedrijf voort te zetten met hulp van een bedrijfsleider. Klink was toen 15.

Naast zijn studie stak Klink thuis de handen uit de mouwen. Toen de bedrijfsleider plotseling overleed, besloot het gezin het bedrijf alsnog te verkopen.

'Weg met polarisatie'

Als boerenzoon en afgestudeerd landbouweconoom voelt Klink zich sterk verbonden met de sector. Het gemak waarmee sommige politieke partijen spreken over het halveren van de veestapel raakt hem. ‘Je geeft een boer het gevoel dat het beter is dat hij of zij er niet meer is. Natuurlijk zijn er problemen waar we aan moeten werken, maar van deze polarisatie moeten we af. Zolang mensen tegenover elkaar staan, komen we niet verder.’

Klink vindt het belangrijk dat er mensen met praktijkervaring in de Tweede Kamer zitten. ‘Er komen steeds nieuwe regels. Ik vind het belangrijk dat die besluiten goed zijn afgewogen en dat de kaders en doelen realistisch en haalbaar zijn gekozen.’

Joris van den Oetelaar (FvD), hippisch ondernemer in Schijndel

Hippisch ondernemer Joris van den Oetelaar (36) staat op plaats 13 voor Forum voor Democratie (FvD). Afkomstig uit Schijndel stamt hij uit een familie die al generaties actief is in de paardenhouderij.

Van den Oetelaar runt manege De Molenheide en hij geeft leiding aan het Anglo-European Studbook, een Engels stamboek voor sportpaarden. Ook regelt hij het horecagedeelte voor Paaspop op de terreinen van de manege.

Van den Oetelaar is sinds het begin van FvD in 2017 actief in de partij, de laatste twee jaar als lid van Provinciale Staten in Noord-Brabant. Ook is hij campagneleider voor de Kamerverkiezingen. ‘Het kan beter in Nederland. En ik wil daar wat aan doen’, omschrijft hij zijn motivatie om de politiek in te gaan.

'FvD is in Brabant gaan meebesturen'

In de Staten was het Van den Oetelaar die er met een aantal moties voor zorgde dat het CDA de vorige coalitie verliet. En dat er in de nieuwe coalitie met FvD twee jaar uitstel kwam voor de verplichte stalaanpassingen van intensieve veehouderijen. ‘We zijn in Brabant gaan meebesturen en hebben laten zien dat we dat kunnen als Forum.’

De FvD’er noemt de Europese Unie (EU) en het stikstofbeleid als voorbeelden voor waar de partij opkomt voor boeren. ‘Wat stikstof betreft worden boeren gewoon niet goed behandeld.’ Daarnaast bedenkt de EU te veel regeltjes die boeren dwarszitten, vindt hij. ‘Je kunt prima handelen zonder EU.’