Data delen biedt kansen, vraag is voor wie

Achtergrond Melkvee Michiel Elands 15 jan 2021 om 10:00uur

Bedrijfsgegevens verzamelen en delen neemt een hoge vlucht. 'Het biedt volop kansen voor nieuwe producten en diensten', zegt Kees Lokhorst van Wageningen Livestock Research. 'Maar het kan ook worden gebruikt om controle uit te oefenen op een veehouder.'

Data+delen+biedt+kansen%2C+vraag+is+voor+wie

Of het nu gaat om sensoren om kreupelheid te detecteren bij koeien, het wegen van biggen of het delen van prijsinformatie in de pluimveehouderij, data zijn niet meer weg te denken uit het moderne veehouden. Het helpt boeren om efficiënter te produceren, het dierenwelzijn te verbeteren en de kosten te verlagen.

Al een kwart eeuw staat het belang van data bij boerenzoon Chris van den Berg op het netvlies. Hij ziet data als een marktkans en een extra middel om toekomstperspectief voor de agrarische sector te houden. Sinds twee jaar bouwt hij vanuit Californië aan het digitale platform FarmTrace. De afgelopen tijd is 12 miljoen euro opgehaald bij investeerders om vooral de Europese markt aan te boren.

Overname

Met de overname van het Nederlandse automatiseringsbedrijf VSM Automatisering – moederbedrijf van Ruma en Elda ICT & Services – is de eerste stap al gezet. Ruma ontwikkelt sinds 1990 software voor integraties, slachterijen, dierenartsen en voerfabrikanten. Elda levert vooral geitenmanagementprogramma's en programma's voor melkgeldadministratie.

Het zijn spannende ontwikkelingen die vragen om vertrouwen

Kees Lokhorst, onderzoeker Smart Farming en Robotica bij Wageningen Livestock Research

'Het primaire doel hierbij is oplossingen bieden voor de sector', zegt Van den Berg. 'Via Agrolink is uitwisseling van gegevens mogelijk en dat willen we verder ontwikkelen.'

Internationale trend

De komst van FarmTrace en de overname van bestaande automatiseringsbedrijven past in een internationale trend, ziet Kees Lokhorst, onderzoeker Smart Farming en Robotica bij Wageningen Livestock Research. 'Met grote datastromen kunnen nieuwe verbindingen worden gelegd en kan informatie snel worden uitgewisseld op een steeds grotere schaal.'

• Lees ook: Ondernemerscoach: 'Pluimveehouders laten veel geld liggen'

Zo ziet FarmTrace dat supermarktconcerns met data inzichtelijk willen maken of voedsel veilig, efficiënt en duurzaam is geproduceerd. Van den Berg: 'Die gegevens worden nu vaak al gemeten en opgeslagen in bedrijfsmanagementsystemen, maar zijn in de praktijk lastig te achterhalen. Een dataplatform maakt uitwisseling mogelijk.'

Meerprijs

Volgens FarmTrace kunnen boeren via deze route ook een meerprijs krijgen voor hun producten. Van den Berg: 'Als je in een keten, waarbinnen je gegevens uitwisselt, jouw inspanningen kunt garanderen, kun je ook die 1 of 2 cent extra vragen. Dan zorgen data voor slagkracht voor de boeren.'

De grote vraag is volgens Lokhorst hoe data delen in de toekomst uit gaat pakken voor individuele veehouders. 'Het kan aan de ene kant inderdaad zorgen voor nieuwe ketens die kwaliteit en transparantie borgen. Of het helpt bij de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten die voordelig zijn voor veehouders. Alleen data kunnen natuurlijk ook worden gebruikt om controle uit te oefenen en zelfs de markt te manipuleren.'

'In control'

Zowel de wetenschapper als de FarmTrace-directeur denkt daarom dat het voor boeren belangrijk is om 'in control' te blijven. 'Een Nederlands initiatief als JoinData helpt daarbij om inzichtelijk te krijgen naar welke partijen jouw data gaan', zegt Van den Berg. Lokhorst ziet daarnaast een rol weggelegd voor coöperaties om de boerenbelangen op datagebied als collectief te behartigen.

Als boeren grote hoeveelheden data delen, kunnen die gegevens ook, geanonimiseerd, worden ingezet voor een marktstrategie, ook wel business intelligence genoemd.

Van den Berg: 'Dan helpen data om te voorspellen wat er in de markt staat te gebeuren op basis van de reële ontwikkelingen van de afgelopen tijd. Zo kun je bijvoorbeeld nauwkeurig inschatten wat consumenten extra willen betalen voor een duurzaam of lokaal product zonder dat het bijvoorbeeld biologisch hoeft te zijn. Daar kan de agrosector weer op inspelen.'

Goede afweging

Het is voor Lokhorst niet de vraag of, maar eerder wanneer individuele veehouders in moeten spelen op de snelgroeiende datamarkt. 'Het zijn best spannende ontwikkelingen die vooral vragen om vertrouwen in de partij met wie je data deelt. Daarnaast wil je een goede afweging maken of het delen ook in jouw voordeel werkt.'

Veel boeren willen vooral weten wie er gaat verdienen aan het – toekomstig – gebruik van data. Lokhorst: 'Daarover zullen partijen onderlinge afspraken moeten maken en zal de wetgeving een rol gaan spelen. Misschien is het model uit de voetbalwereld wel bruikbaar: als Ajax Frenkie de Jong verkoopt, krijgt de club van Barcelona een transfersom, maar ook de clubs die hem hebben opgeleid, zoals RKC en Willem II, profiteren mee.'

'Wij zouden graag onder de motorkap willen meekijken'

De ontwikkeling van digitale platformen voor boerendata is moeilijk op waarde te schatten, betoogt Anne Bruinsma, die namens een groep databoeren stichting Boer & Data opzet. 'Wat gaan boeren terugzien van de grote investeringen in data? Wat gebeurt er als dataplatforms worden doorverkocht?' De stichting zou graag 'onder de motorkap willen meekijken' als data worden gedeeld. 'Hoe is het geregeld met privacy, voorwaarden en de waardeontwikkeling van data? Agrariërs moeten een digitale strategie ontwikkelen. Om hun bedrijfsvoering volledig in beeld te hebben en autonoom keuzes te maken, maar ook om in lastige dossiers niet overgeleverd te zijn aan de eisen van anderen.'