Arjan Monteny: 'MFL volwaardige economische sector platteland'

Onder andere de ontwikkeling van boerderijwinkels laat volgens Monteny zien dat de multifunctionele landbouw er steeds meer toe doet. 'Hun omzet groeide dit jaar met gemiddeld 30 procent. Zo'n sterke groei hebben we nog nooit gezien.'

Grotere toeloop naar boerderijwinkels is zeker geen hype

Arjan Monteny, voorzitter van Platform MFL

Door de professionalisering en een breder aanbod was dit volgens Monteny al in gang gezet. 'De vraagkant is nu nog groter door corona. Mensen willen de drukte in de supermarkt mijden en zien een bezoek aan een boerderijwinkel als doel voor een fietstocht.'

Gaat deze groei na de coronacrisis niet weer afvlakken?

'We gaan ervan uit dat de grotere toeloop naar boerderijwinkels blijvend is. Het is zeker geen hype, veel mensen hebben de winkels echt ontdekt. Niet alleen vergroten bestaande winkels hun omzet, ook het aantal boeren dat een winkel opent groeit. Boerderijwinkels hebben echt de wind mee.

'Corona kent voor eigenaren van boerderijwinkels twee gezichten. Aan de ene draaien ze een goede omzet. Aan de andere kant is het voor deze ondernemers spannend. Ze moeten maatregelen nemen in hun winkel en aan de veiligheid van de klant en henzelf denken, maar willen niet als politieagent optreden.'

Waar lopen eigenaren van boerderijwinkels nog meer tegenaan?

'Een knelpunt is het ruimtelijke ordeningsbeleid van gemeenten en provincies. In Gelderland en Utrecht worden boeren gefrustreerd in de ontwikkeling van hun boerderijwinkel. Een aantal gemeenten stelt daar grenzen aan de maximale oppervlakte van winkels. Met 50 vierkante meter kunnen veel ondernemers niet uit de voeten, zeker niet als ze een volwaardig productpakket willen aanbieden.

'De overheid morrelt aan beleid over het assortiment. Steeds vaker mogen alleen de eigen producten worden verkocht. Hiermee willen de gemeenten en provincies wildgroei voorkomen.

'De lokale middenstand vreest voor concurrentie als boerderijwinkels groter worden en een breder assortiment hebben. De grootste concurrent van lokale middenstanders als slagerijen zijn niet de boerderijwinkels, is mijn overtuiging. Dat zijn de supermarktdiscounters die hun vlees heel goedkoop aanbieden.'

Wat doet het Platform MFL hieraan?

'Wij zijn hierover in gesprek met gemeenten en provincies. En we houden een vinger aan de pols bij bestemmingsplannen. Het gaat er ons niet om dat alles moet mogen. Maar we willen wel een sector hebben die toekomstbestendig en economisch levensvatbaar is.

'Het sterkt ons dat driekwart van de Nederlanders achter versoepeling van wet- en regelgeving staat om boeren meer ruimte te geven voor nevenactiviteiten. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van LTO Nederland.

'Een ondernemer moet aan een boerderijwinkel kunnen verdienen. Klanten komen niet alleen voor een zak appels naar de boerderijwinkel. Zij zijn ook op zoek naar producten als eieren en aardappelen. Aan de ene kant willen gemeenten de leefbaarheid vergroten. Aan de andere kant ontmoedigen ze op deze manier economische activiteiten op het platteland en vermaatschappelijking van de landbouw. Dat schuurt.'

Veel zorgboerderijen moesten in het voorjaar hun deuren sluiten. Wat voor impact heeft de tweede golf op deze tak?

'Er zijn veel zorgen. De bezetting op veel zorgboerderijen is lager door de coronamaatregelen. Vanwege de 1,5 meterregel kunnen zorgboerderijen voor volwassenen en ouderen veelal nog maar driekwart van de mensen opvangen. Daarbij komt dat er onder personeel en cliënten veel uitval is door verkoudheid. Medewerkers en vrijwilligers wachten op de testuitslagen. Ook dan kan een zorgboerderij geen volledige bezetting draaien.

'We hebben berekend dat dit de zorglandbouw maandelijks 2,5 miljoen euro kost, een omzetverlies van 10 procent.'

Wat betekent de transitie in de landbouw voor de multifunctionele landbouw?

'We zien kansen. Veel meer boeren vragen zich af wat ze willen met hun bedrijf. Maar ook wat ze als ondernemer en als mens willen. Velen denken na over een alternatief voor of naast schaalvergroting. Of ze gaan de agrarische productie afbouwen. Dan kunnen ze de grond vaak overdoen aan de buren.

'Maar ze hebben geen zin om de hele dag te golfen. Dan is multifunctionele landbouw een optie. We zien boeren deze afweging in toenemende mate maken. Schuren die leeg komen te staan krijgen zo een heel andere invulling. Er gaat de komende jaren veel veranderen op het platteland. Multifunctionele landbouw krijgt hierin een welverdiende plek.'

Kan de sector opboksen tegen plattelandsontwikkelingen als de komst van zonneparken?

'Jazeker. Het platteland wordt verkwanseld door zonnevelden. Het lijkt heel aantrekkelijk om het land te verkopen of te verhuren voor zonnepanelen. Maar dat is kortetermijndenken. Bij verkoop is het één keer cashen.

'Een goed renderende multifunctionele landbouwtak is economisch gezien aantrekkelijker en toekomstbestendiger. Ik verwacht dat het tij van meer en meer zonnevelden gaat keren, er komt steeds meer tegenstand tegen.

'De multifunctionele landbouw heeft een heel goede troef, in tegenstelling tot deze grijze activiteiten. Deze kan agrarische productie met natuur en maatschappelijke diensten combineren. De sector wordt een volwaardige economische drager op het platteland. Het is niet alleen meer een liefhebberij, het doet er substantieel toe.'