Cono-boeren overwegen hoger beroep om melkeisen

De boeren vinden dat de kaasproducent te veel regelgeving opdringt zonder dat de leden hierin een stem hebben. De rechter oordeelde anders. De rechter vond dat de raad van bestuur van Cono Kaasmakers veel beleidsvrijheid heeft bij het vaststellen van voorschriften over de bedrijfsvoering van zijn leden-melkveehouders.

De melkveehouders hebben hier bezwaar tegen, omdat ze vinden dat de leden over beleidsmaatregelen een laatste stem moeten hebben tijdens de algemene ledenvergadering. De boeren vinden dat deze bovenwettelijke en kostenverhogende regelgeving hun ondernemersvrijheid aantast.

Macht van het bestuur

Volgens advocaat Dinant te Biesebeek, die de melkveehouders bijstaat, komt de discussie deels neer op de vraagstelling: waar begint de macht van de raad van bestuur en waar eindigt de macht van de leden?

Volgens de boeren is een coöperatie van en voor de leden. 'Het meest voor de hand liggende antwoord is dat de leden het via de algemene ledenvergadering voor het zeggen hebben.' De acht kritische leden van Cono Kaasmakers hebben twee willekeurige besluiten van de raad van beheer van Cono Kaasmakers aan de rechter voorgelegd.

Beloningssystematiek

Het ene besluit gaat over de invoering van programma Belonen op resultaat dat een uitbreiding vormt van het al bestaande duurzaamheidsprogramma en werkt volgens een resultaatsafhankelijke beloningssystematiek. Wie voldoet aan bepaalde voorwaarden, beurt 5 tot 75 cent per 100 kilo melk extra.

Het tweede besluit gaat over de verplichting voor de leden om Vlog-melk te produceren, waarbij geen genetisch gemanipuleerd veevoer mag worden gebruikt. Hier staat 1 cent per kilo melk tegenover.

Kostprijsverhogend

Volgens de acht melkveehouders werken beide maatregelen kostprijsverhogend, terwijl die in hun ogen niet of onvoldoende worden vertaald in een hogere melkprijs. Daarbij vinden ze dat een groot deel van deze voorschriften niets met de kwaliteit van de melk heeft te maken en de naleving ervan er ook geen invloed op.

De rechter ziet de taken van de raad van bestuur van Cono Kaasmakers, het besturen van de vereniging, nogal ruim. Zo mag deze raad met veel vrijheid beleid ontwikkelen en uitvoeren. Volgens de rechter leveren de statuten en de reglementen van Cono Kaasmakers geen beperking op voor de raad van bestuur om regels vast te stellen die de bedrijfsvoering van leden-melkveehouders raken en die van invloed zijn op de kwaliteit van de kaas.

Discutabel

Te Biesebeek vindt dat de omschrijving van melkkwaliteit daarbij discutabel is. Volgens de kritische boeren mag Cono Kaasmakers alleen komen met voorschriften die effect hebben op de samenstelling, de kwaliteit en het gewicht van de melk. Daarbij doelen ze op de intrinsieke samenstelling van de melk, zoals bacteriegehalte, kiemgehalte, celgetal, hygiëne en zuurgraad.

Maar de rechtbank ziet het begrip kwaliteit ruimer. Hieronder vallen ook de eisen die de markt aan de melk stelt en die medebepalend zijn voor de verkoopbaarheid, afzetmarkt en prijs van de zuivel. In de ogen van de boeren dateren de statuten en reglementen nog uit te tijd dat Vlog-melk niet bestond en er nauwelijks sprake was van het begrip duurzaamheid.

Vlog-korting

Nadat ondernemers protesteerden tegen de Vlog-verplichting, zag Cono Kaasmakers hiervan af. Doordat niet-Vlog-melk leverende veehouders met 5 cent per kilo melk werden gekort ten opzichte van ondernemers die wel aan de eis voldoen, kozen ze alsnog voor Vlog-melk en vinden dat ze daarmee geen keus hebben.

In de ogen van de rechter is de korting van 5 cent niet redelijk en is er hierdoor deels sprake van een sanctie. Tot het opleggen van sancties is de raad van bestuur niet bevoegd, aldus de rechtbank. De rechter vernietigt daarom dit onderdeel van de besluiten van de raad van bestuur.

Richtlijn Europese Raad

Omdat de rechter wel oordeelde dat de raad van bestuur eisen mag stellen aan de melkkwaliteit, overwegen de ondernemers in hoger beroep te gaan. Ze voelen zich gesterkt door een richtlijn van de Europese Raad, die met conceptwetgeving oneerlijke handelspraktijken in de agrarische sector wil tegengaan.

Dat moet leiden tot een betere balans in de machtsverhoudingen tussen economische partijen en de zwakkere partijen beschermen. Dit moet voor 1 mei 2021 in de nationale wetgeving zijn verankerd. De rechtbank van Haarlem oordeelde dat de melkveehouders daar nog geen beroep op konden doen.