Gevecht om zoetwater in Ouddorp

Reportage Zuid-Holland Peter van Houweling 31 aug 2020 om 09:25uur

Een groot deel van het water tussen het Zuid-Hollandse Ouddorp en de duinen is te zout om te beregenen. Een groep boeren wil onderzoeken hoe ze het zoete water optimaal kunnen benutten. Sjoerd de Jong is een van hen.

'Waterdiefstal' schreef het Algemeen Dagblad in het droge voorjaar in een artikel waarin een vertegenwoordiger van Natuurmonumenten vertelt dat boeren 'illegaal' water hadden gepompt uit natuurgebied Volgerland bij Ouddorp. Het zorgde voor verontwaardigde reacties bij boeren. Er volgde een 'stevig' gesprek tussen LTO Noord, Natuurmonumenten en waterschap Hollandse Delta.

• Lees ook: Stevig gesprek LTO, Natuurmonumenten en waterschap over 'waterdiefstal'

'Het had beter gemeld kunnen worden', zeg Sjoerd de Jong uit Ouddorp. 'Maar het voorjaar was zo droog dat gewassen niet boven kwamen, terwijl aan overkant van de weg (Volgerland) een grote plas met zoetwater is. Dan haal je daar water op emotie.'

Overleg

Wat hem dwarszit, is dat er kort daarvoor een overleg was geweest waarbij onder anderen vertegenwoordigers van Natuurmonumenten en van de boeren aan tafel zaten. 'Waarom is het niet met ons gecommuniceerd? Ze wisten dat wij als groep bezig waren met de waterproblematiek vanuit een project van LTO Noord. We zagen het bericht ineens in de media. Dat voelde al een steek in de rug.'

We zagen het bericht ineens in de media. Dat voelde als een steek in de rug

Sjoerd de Jong, Ouddorp

De Jong volgt een agrarische opleiding op Aeres Hogeschool Dronten. Hij hoopt volgend jaar af te studeren en in maatschap te gaan met zijn ouders. De familie onderneemt diverse activiteiten die passen bij de locatie vlak bij de kust. Ze bewerken 45 hectare met akkerbouw en bloementeelt. Sierkalebassen, vroege aardappelen en gladiolen vormen de hoofdteelten. Daarnaast verwerken ze sierkalebassen van andere bedrijven, op het erf is een minicamping en Jan de Jong, Sjoerds vader, werkt ook op freelancebasis als inkoper van vis op de visafslag in Stellendam.

Een van de hoofdteelten: sierkalebassen. © Peter van Houweling

Diepdrains

Omdat de sloten langs de percelen bij het bedrijf te zout zijn, heeft Jan de Jong twintig jaar geleden diepdrains aangelegd in een zoetwaterbel onder het erf. Daarin stroomt zoetwater uit het Volgerland. Twee jaar terug liet hij nog een diepdrain leggen. Daardoor is de capaciteit nu groter. Toch kan De Jong niet volop water pompen uit de drains. 'De capaciteit is beperkt', zegt Sjoerd de Jong. 'Het zou heel lang duren om 25 millimeter te beregenen. Als het echt droog is, moeten we opletten dat het zoete water niet opraakt.' Voordat ze beregenen, meten ze altijd eerst het zoutgehalte van het water met een EC-meter.

Onder een perceel in een andere polder zit geen zoetwaterbel. Maar tot in mei is daar aandrang van zoetwater uit de duinen. Met die aandrang plus enkele ondiepe bronnen lukt het om af en toe één trek te beregenen.

Zoetwaterbronnen

Het meest zoete water is beschikbaar bij de vele kleine perceeltjes die in het uitgestrekte dorp Ouddorp liggen. 'Daar zijn overal zoetwaterbronnen van waaruit we kunnen beregenen', zegt Sjoerd de Jong.

De mogelijkheden om te beregenen, bepalen voor een deel het bouwplan. Op percelen waar beregenen niet mogelijk is, teelt De Jong bijvoorbeeld geen uien of bloemkwekerijgewassen.

Brakke sloot

Eén perceel van e Jong grenst aan het natuurgebied Volgerland dat 90 hectare groot is. Het water in het Volgerland is zoet. Het komt uit de aangrenzende duinen. Het overtollige zoete water stroomt uit het Volgerland door een sluisje in een brede brakke sloot. 'Dat water is daardoor niet meer bruikbaar om mee te beregenen', zegt De Jong. 'Dat is verloren.'

Natuurgebied Volgerland is 90 hectare groot. © Peter van Houweling

Het brakke water stroomt naar een gemaal dat het in de zoute Grevelingen pompt. Op die brakke sloot komen veel slootjes uit die tussen de aangrenzende percelen liggen. Ook slootjes die tot aan het erf van De Jong komen. De brakke sloot maakt ook die slootjes brak. Daarom investeerde De Jong in de diepdrains.

Sluisje

Tijdens de herinrichting van Ouddorp-West is toegezegd dat er ook een sluisje zou komen waardoor het overtollige water uit het Volgerland in een gebied met zoetwater zou stromen. Dat zou daar meer mogelijkheden bieden om te beregenen. Maar het sluisje is er nog steeds niet.

De boeren zien meerdere oplossingen om meer gebruik te kunnen maken van het zoete water, zegt De Jong, zoals sluisjes in de sloten die uitkomen om de brede brakke sloot om het zoete slootwater vast te houden of een hoger winterpeil om het regenwater in het gebied te houden. Anders wordt dat regenwater in de Grevelingen gepompt.

Eerst meten

'Natuurorganisaties willen ook een hoger peil. Daarover zouden we het misschien eens kunnen worden. Maar de natuurorganisaties verenigd in de Groene Raad, schrijven dan gelijk een brief over ander peil, terwijl we met hen in gesprek zijn en de gevolgen daarvan voor ons nog niet duidelijk zijn. Wij willen eerst meten. Dat is jammer, want op sommige punten zouden we best kunnen samenwerken.'

• Lees ook: Waterpark kan boeren Ouddorp aan water helpen

Werkgroep en metingen

Boeren met land tussen Ouddorp en de Noordzeeduinen hebben een werkgroep gevormd die mogelijkheden wil onderzoeken om het zoete water beter te kunnen benutten. Een groot deel van het oppervlaktewater is nu te brak om te beregenen. Sjoerd de Jong is een van de vijf werkgroepleden. Eigenlijk wilden ze dit jaar al beginnen met metingen, maar omdat de coronacrisis een grote impact heeft op hun bedrijven, is dat een jaar uitgesteld. De werkgroep wil eerst meten welk water zoet of zout is en hoeveel zoetwater er beschikbaar is. 'Dat is nog nooit goed in kaart gebracht', zegt De Jong. Er zijn nu slechts enkele meetpunten in het gebied. De boeren hebben nu het initiatief genomen. Ze willen de metingen in eigen beheer doen, maar ze zoeken ook samenwerking met andere partijen. Gemeente Goeree-Overflakkee en waterschap Hollandse Delta hebben al hun medewerking toegezegd. De boeren willen dat de natuurorganisaties ook meten in natuurgebieden.