Gemeente Borsele kan landbouw helpen met zoetwateropslag

Mart Scheers, student Deltamanagement aan de HZ University of Applied Sciences, deed eerder dit jaar op verzoek van een aantal stakeholders onderzoek naar zes opties: hergebruik van gezuiverd rioolwater vanuit de Willem-Annapolder bij Kapelle, waterberging in bestaande waterlopen of op eigen grond van landbouwbedrijven, wateropslag in kreekruggen, waterberging in de ondergrond van het Sloegebied en betere benutting van industriewater van Evides.

Het Sloegebied lijkt het meest kansrijk om een waterberging in te richten. Onder delen van dit industriegebied ligt een dikke laag plaatzand, afkomstig uit de Westerschelde. Dit plaatzand heeft een grote capaciteit om water op te nemen, tot wel 10 à 12 procent van het volume.

Veel hemelwater gaat verloren

Bijna al het hemelwater dat nu in het Sloegebied valt, gaat verloren. Het wordt door de bedrijven in de Westerschelde geloosd. Om het te kunnen benutten als waterberging, zou een extra slotennetwerk kunnen worden aangelegd ten noorden van het havengebied. Wel moet de bodem op eventuele vervuiling worden onderzocht.

Ook is het de vraag in hoeverre de kademuren in het industriegebied een waterkerende functie hebben, wil het water kunnen worden vastgehouden in de bodem. Hemelwater van Zeeland Refinery kan richting de Sloekreek worden afgevoerd en daar worden vastgehouden.

Overtollig industriewater

Een andere mogelijkheid is om overtollig industriewater van waterleidingbedrijf Evides beschikbaar te stellen aan de landbouw in de gemeente Borsele. Via deze industriewaterleiding wordt water aangevoerd vanuit de Biesbosch, maar nog niet de helft wordt gebruikt.

Onderzocht moet worden of het industriewater in de zomermaanden door de land- en tuinbouwsector kan worden gebruikt. De bestaande Landbouwwaterleiding vanuit het Volkerak-Zoommeer naar Zuid-Beveland heeft onvoldoende capaciteit.

Om niet-gebruikt industriewater te kunnen benutten voor de landbouw, zijn wel investeringen nodig. Evides wil graag weten in hoeverre de landbouwsector mee zou willen betalen.

Zoetwater opslaan in kreekruggen

Ook in kreekruggen kan zeer veel zoetwater worden opgeslagen. Dit is nu vooral nog een taak van waterschap Scheldestromen, schrijven de onderzoekers. Op een aantal plekken wordt hier al onderzoek naar gedaan, onder meer binnen Waterhouderij Walcheren en de Freshmaker bij Ovezande.

John Bal is bedrijfsadviseur Plant bij ZLTO in Zeeland. Hij was betrokken bij de voorbereiding van de gemeenteraadsbijeenkomst in Borsele in januari, samen met raadsleden en agrarisch ondernemers Rien van Hekke en Gijsbert Gunter.

Onderzoek door ZLTO

Bij het onderzoek van de HZ University of Applied Sciences was ZLTO niet direct betrokken. 'Wij deden als ZLTO ruim tien jaar geleden al onderzoek naar de zoetwatervoorziening. In die tijd hebben we ook onderzoek gedaan naar het zandpakket in het Sloegebied', vertelt de ZLTO-bedrijfsadviseur. 'We hebben dat als optie gepresenteerd.'

De aanwezigheid van veel zoetwater in het Sloegebied bleek wel toen de provincie Zeeland zei dat er een extra drainage zou moeten komen langs het fietspad langs dit haven- en industriegebied. Dat stond geregeld blank door wegsijpelend water.

Een betere zoetwatervoorziening was toen nog een wens en minder een noodzaak, stelt Bal. 'De behoefte speelde vooral onder fruittelers. 2003 en 2009 waren ook al droge jaren. We hebben toen met telers in de Quarlespolder gesproken.'

Totale omslag

Het waterschap was er ook bij betrokken, maar dat zag zoetwaterbeheer toen nog niet zo als haar taak. 'Afvoeren, afvoeren was destijds nog het devies', stelt Bal. 'Inmiddels is dat totaal omgeslagen. Het belang van beheer en de vergroting van de zoetwatervoorraad is veel duidelijker geworden.'

Met name de gemeenten Borsele en Schouwen-Duiveland profileren zich nu nadrukkelijk op gebied van zoetwaterbeheer voor de land- en tuinbouw, laat Bal weten.

Het grootste obstakel bij het aanwenden van hemelwater uit het Sloegebied vormen de weg en spoorlijn. Om die te kruisen, zijn flinke investeringen nodig. Investeren in een gezamenlijke aanpak moet wel lonend zijn voor de ondernemers, zegt Bal. 'Voor de aardappel- en uienteelt kunnen investeringen lonend zijn, maar voor granen kun je nu nauwelijks investeren.'

ZLTO kan volgens de bedrijfsadviseur ondersteuning bieden bij initiatieven vanuit het gebied, door kennis en krachten te bundelen.

'Ook elders is er van alles in beweging.' Bal noemt het voorstel om gezuiverd afvalwater toe te voegen aan de landbouwwaterleiding. Waterleidingbedrijf Evides wil echter geen vreemd water in de leidingen, besluit hij.