Varken houdt eigenschappen van wild zwijn

De huisvesting in stallen met kunstlicht en de goede voeding hebben een deel van de seizoensgevoeligheid weggenomen. Toch heeft het seizoen nog invloed. Vooral als het ineens heet is en soms ook nog vochtig, zoals in april of september voor kan komen, hebben varkens het lastig. Is het langere tijd warm, dan wennen ze daar deels aan. Al zijn de extreme temperaturen van afgelopen zomers echt te veel voor de zeugen en de vleesvarkens.

Bij de zeugen hebben te hoge temperaturen direct effect op de voeropname. Het leidt tot lagere geboortegewichten en minder vitale biggen. Krijgen kraamzeugen niet genoeg energie en eiwit binnen, dan daalt de melkproductie en daarmee de vitaliteit van de huidige toom. Daarnaast heeft het een negatief effect op de eicelkwaliteit en daarmee op het aantal en de vitaliteit van de biggen in de volgende worp.

Ziekten

'De zwakkere biggen die in de tweede helft van het jaar worden geboren, zijn de biggen die minder biest opnemen en in het kraamhok achterblijven', zegt Pappot. 'Bij spenen van de biggen wreekt de mindere weerstand van de zwakke biggen zich dan weer. De biggen lopen meer risico op bijvoorbeeld griep en PRRS en daardoor blijven deze ziekten op het zeugenbedrijf in stand.'

Kleinere tomen met zwakkere biggen kunnen lang naweeën veroorzaken, zegt de adviseur biggen. 'Liggen de zeugen niet vol, dan vreten ze minder en is de volgende worp weer van mindere kwaliteit en zo krijg je een groep zeugen die steeds achterblijft. Speen dan een paar zeugen eerder en leg de biggen bij de andere zeugen, zodat alle functionele spenen in gebruik zijn.'

Schoonmaakbeurt

Om de bigvitaliteit in de tweede helft van het jaar goed te houden, zijn meer maatregelen nodig. Het klimaatsysteem verdient ieder voorjaar een check-up en schoonmaakbeurt: schone voelers, meetwaaiers en ventilatiekokers zorgen dat de maximale ventilatiecapaciteit ook haalbaar is.

De afgelopen twee zomers is duidelijk geworden dat dit niet genoeg is. In bestaande stallen is het plaatsen van een vernevelingssysteem populair. Doorgaans is dat afdoende. 'Alleen bij een hoge luchtvochtigheid is vernevelen niet toepasbaar', zegt Pappot. 'Je kunt dan nog denken aan noodmaatregelen als vloeren natmaken, zodat de zeugen zich kunnen koelen.'

Warmtewisselaar

Een oplossing bieden een warmtewisselaar met grondwater of bijvoorbeeld grondbuisventilatie. Ze zijn kostbaar en niet altijd zomaar in een bestaande stal in te passen. Voordeel is wel dat in deze systemen vocht condenseert, waardoor ze ook werken bij een hoge luchtvochtigheid. Voor kraamzeugen is bij nieuwbouw of renovatie voorhandkoeling een optie.

De beste garantie voor een goede bigvitaliteit krijg je volgens Albert Timmerman, nutritionist bij De Heus Voeders, door de voeropname van de lacterende zeugen op peil te houden. 'Investeren in verneveling of een ander systeem om te koelen is dan ook een van de beste keuzes voor zeugenhouders.'

Voerregime aanpassen

Naast het investeren in een koelsysteem kunnen varkenshouders nog meer doen volgens Timmerman. Ze kunnen hun voerregime aanpassen, zodra ze weten dat de temperaturen gaan stijgen.

Pappot: 'Die stijgende temperatuur mag niet als verrassing komen. Ga direct over op 's nachts voeren en voer in ieder geval niet op het heetst van de dag. Verlaag eventueel de voerhoeveelheid, zodat de zeugen graag blijven eten en zorg voor genoeg drinkwater. Beperk de wateropname door kraamzeugen nooit, ook al knoeien ze ermee. Ze hebben het nodig voor afkoeling.'

Meer eiwit

Voor kraamzeugen is minder energie en meer eiwit in het voer een optie, adviseert productmanager Leendert Amersfoort van Trouw Nutrition. 'Energie verzadigt de zeugen en zorgt voor extra warmteontwikkeling. Met wat minder energie kun je de opname beter op peil houden en door het eiwit te verhogen, zorg je dat de zeugen in ieder geval genoeg melk blijven produceren, zodat de biggen niets tekortkomen.'

Voer aanpassen heeft niet de voorkeur van Timmerman. 'Minder vezels verlagen de warmteproductie het meest effectief, maar zijn nadelig voor de maag- en darmgezondheid. Je loopt het risico dat ziekteverwekkers de overhand krijgen. Dat wil je niet, want de biggen krijgen in het kraamhok de darmflora van de zeugen mee. Dus die moet goed van samenstelling zijn.'

Extra vitaminen

Als de voeropname terugloopt, zijn extra vitaminen en mineralen gewenst, zodat zeker is dat de zeugen geen tekorten krijgen. 'Daarnaast is het nodig om de zogende biggen goed bij te voeren om voldoende speengewicht te krijgen.'