Reeuwijkse boer positief over samenwerking Staatsbosbeheer

Soms overlegt melkveehouder Ardy de Goeij uit Reeuwijk om 9 uur nog even met 'zijn' boswachter. 'Hoe zit het met de nesten van weidevogels op dat perceel? Kan ik daar al maaien?' Als het kan, is hij een uurtje later al aan het maaien. De melkveehouder is positief over de praktische en korte manier van samenwerken: 'We kunnen snel schakelen.'

Maar het was een jarenlange weg voordat zijn bedrijf was omgevormd naar natuurinclusief. Hij pachtte altijd al wel land van Staatsbosbeheer, ten noorden van de spoorlijn Gouda-Utrecht. De boerderij lag aan de zuidkant.

Landinrichting Driebruggen

Dankzij de landinrichting Driebruggen kreeg De Goeij meer land aan de noordkant, ook meer pachtland van Staatsbosbeheer. In 1996 bouwde hij daar een stal en een loods en ging er wonen in een stacaravan. Hij liet een huis bouwen en trok daar in 2007 in. Kort daarna vroeg de wethouder van de voormalige gemeente Reeuwijk hem of hij zijn bedrijf wilde omvormen naar meer natuurinclusief. Hij ging in overleg met de gemeente, Staatsbosbeheer en de provincie en bezocht andere bedrijven die deze stap al hadden gezet. Dat gaf voor hem een positief beeld.

De ondernemer wist al dat zo'n bedrijfsvoering hem wel paste, maar om te weten of het ook economisch kansrijk was, stelde hij een ondernemingsplan op. Daaruit bleek dat voor hem omschakeling naar natuurinclusief en biologisch kansrijk was bij een omvang van 200 hectare met 200 koeien. Dat bood op die locatie meer perspectief dan een gangbaar bedrijf. Toch duurde het even voor hij gewend was aan het idee. Want het zou betekenen dat de agrarische bestemming van zijn grond zou veranderen in 'natuur met landbouwkundig gebruik'.

Kans

Toen twee collega's weg wilden uit de polder, deed zich een kans voor. De Goeij wijzigde de bestemming van zijn grond en kreeg een compensatie voor de waardedaling van 85 procent van de marktwaarde. Daarmee kocht hij de grond van die collega's en bouwde een vrijloopstal voor 200 koeien. Hij hoopte dat hij met die omvang een vaste medewerker zou kunnen aanstellen, maar de fosfaatregels gooiden roet in het eten. Hij heeft nu 148 koeien en 30 stuks jongvee op 190 hectare. Daarvan is 100 hectare van hemzelf en 90 hectare van Staatsbosbeheer.

Die 90 hectare pacht de ondernemer voor maximaal 300 euro per hectare, afhankelijk van de gebruikswaarde. 'Dat levert minder droge stof en minder VEM op, maar daar is de prijs dan ook naar.'

20 kilometer natuurranden

In diezelfde periode bekeek De Goeij samen met Staatsbosbeheer hoe hij 'natuurinclusief' kon invullen. Op het land dat hij pacht van Staatsbosbeheer, liggen de zwaarste natuurpakketten. Dat land ligt wat verder van de boerderij. Zijn eigen land, dichter bij de boerderij, is wat minder extensief. In totaal heeft hij 20 kilometer natuurranden gemaakt langs de slootkanten, van 2 tot 6 meter breed.

De melkveehouder had al ervaring met slootkantenbeheer en weidevogelbeheer. Nieuw voor hem was rietteelt. In het natuurgebiedsplan staat dat er ook moeras moest komen. Het idee achter rietteelt is dat De Goeij het ook kan gebruiken als strooisel in zijn potstal als alternatief voor stro. Op de kopeinden van een aantal percelen liggen nu brede stroken voor het riet, afgegraven tot op het slootpeil.

Riet als strooisel

Het riet is de eerste twee jaar nog niet sterk ontwikkeld. 'Dat duurt even', zegt Luuk Oevermans van Staatsbosbeheer. Ganzenvraat en droge zomers hielpen daar niet echt bij. De Goeij wil het riet dit jaar voor het eerst oogsten. Hij verwacht dat de oogst genoeg is voor een maand strooisel in zijn stal.

Ook het maaisel van de natuurranden gebruikt de melkveehouder als strooisel in de stal. Het oogsten van het maaisel van de lage en vochtige randen is wel bewerkelijk. 'Dat is zo. Die natuurvergoeding verdwijnt niet zo maar in mijn portemonnee.'

Wekelijks contact

De Goeij heeft bijna wekelijks contact met 'zijn' boswachter. 'Als ik zijn auto zie staan, loop ik er even heen om te overleggen.'

Volgens Oevermans zijn niet alle beheerregels in beton gegoten. Hij noemt een voorbeeld: 'In een perceel met veel ridderzuring en geen weidevogels kan het beter zijn om toch al voor 15 juni te maaien, voordat de ridderzuring zaad verspreidt. Daar hebben we dan intensief contact over.'

Over en weer vertrouwen

De samenwerking is langzaam gegroeid. Oevermans: 'In feite zijn we allebei natuurbeheerder. Er moet over en weer vertrouwen groeien dat we praktisch en snel kunnen werken.' Soms zijn boeren daar huiverig voor. De Goeij: 'Het kan gewoon; hier gebeurt het.'