Onzekerheid troef op mondiale zuivelmarkt

Niemand weet hoe het coronavirus zich de komende tijd gedraagt en of er een tweede golf besmettingen komt. De VS en veel landen in Zuid-Amerika zitten zelfs nog in hun eerste golf.

30 tot 35 procent van de wereldwijde zuivelafzet is afhankelijk van restaurants, catering en toerisme. Nu die in veel landen weer opstarten, is er sprake van een inhaaleffect: bedrijven slaan weer in. De prijzen van basiszuivel zijn na de dip van maart-april weer gestegen en voor velen kwam dit onverwacht. Contracten waren niet afgedekt, vandaar de internationaal zichtbare prijsstijgingen.

Tegenvallende vraag

Berichten melden een tegenvallende foodservicevraag. 'De vraag komt niet zomaar weer op het oude niveau', aldus Klaas Johan Osinga van LTO Nederland. Hij gaf eind juni een presentatie tijdens een vergadering van het EU-melkmarktobservatorium. 'Mensen moeten eten, maar meer werkloosheid vertaalt zich in minder consumptie van luxere producten.'

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) verwachten ook een zwakkere vraag, blijkt uit hun 8 juli gepresenteerde vooruitzichten voor 2020-2029.

Doorlopende export

De zuivelexport is goed door blijven lopen en heeft een deel van de klap opgevangen, zeker dankzij China. 'Maar ook daar is het de vraag of de coronacrisis al is verdisconteerd in de cijfers', stelt Osinga. Door het wegvallen van reizigers- en toerismeverkeer raakten miljoenen mensen hun inkomen kwijt. Zij hebben minder te besteden aan zuivel, voor velen toch een luxeproduct.

'Denk aan Zuidoost-Azië, waar 60 procent van de mager melkpoederexport naar toe gaat. Van handelszijde blijft de stemming dus pessimistisch voor de tweede helft van 2020 met een verwachte aanhoudende druk op de melkprijs.'

90-procenteconomie

Volgens Osinga gaat de Europese zuivelhandel ervan uit dat er een gat zit van 10 procent tussen aanbod en vraag. 'De 90 procent-economie dus. Iedereen die in de sector actief is, weet dat honderden miljoen mensen de komende tijd minder te besteden hebben. Geen moment om grote risico's te gaan lopen. Los daarvan: we zaten al met onzekerheden over mogelijke handelsconflicten – VS, China, brexit – en die zijn niet weg.'

Lichtpunt is de actuele prijspiek in de VS, resultaat van het kortstondig remmen van de productie, het Food Box Program van de Amerikaanse regering en de herstart van foodservice.

Herstel olieprijs

Ook de olieprijs blijft een factor van belang. Die heeft zich in de loop van april en mei iets hersteld. Belangrijk voor de koopkracht van olie-exporterende landen.

Een andere belangrijke factor in de markt is het overheidsingrijpen. Zo heeft de Europese Commissie (EC) tot 30 juni particuliere opslag van kaas, mager poeder en boter gesubsidieerd. Dat heeft in april verdere prijsdalingen voorkomen. De voorraden kaas, boter en mager poeder zijn inmiddels normaal voor de tijd van het jaar.

Melkproductie omhoog

De EU-melkproductie is volgens de EC en de zuivelhandel in de eerste vier maanden gestegen met 1,7 procent, in de VS is in mei minder gemolken. Australië laat dit jaar groei zien, na de jaren met hittegolven en bosbranden.

'De melkprijsvoorspelling door Fonterra in Nieuw-Zeeland voor 2020-2021 laat zien dat Fontera ook niet weet welke kant de markt de komende tijd opgaat, maar dat de Nieuw-Zeelanders wel een lagere prijs verwachten dan vorig melkseizoen', aldus Osinga.