Beschouwing: Met vertrek Calon verliest LTO politiek strateeg

Toen de Groningse akkerbouwer en politicus Marc Calon op 1 januari 2017 aantrad als de opvolger van Albert Jan Maat, werd zijn nationale en internationale politieke netwerk als een groot pluspunt naar voren gebracht. Met zijn daadkracht wist hij, na jarenlange onderlinge verdeeldheid, de regionale LTO-organisaties weer op één lijn te krijgen.

Onder zijn leiding maakte LTO een forse professionaliseringsslag. 'Een vechtmachine', zo typeerde hij de kracht van het nieuwe LTO. De opening van een nieuw landelijk hoofdkantoor met een versterkte werkorganisatie op een steenworp afstand van het ministerie, SER en VNO-NCW onderstreepte zijn ambitie om met LTO nog dichter op de politiek te zitten.

Uitdagingen voor land- en tuinbouw

De versterking van LTO Nederland als de grootste vertegenwoordiger van boeren en tuinders achtte hij noodzakelijk vanwege de vele uitdagingen die hij op de land- en tuinbouw af zag komen. Zoals klimaat- en milieuvraagstukken, opkomend dierextremisme en internationaal protectionisme.

Belangenbehartigers van andere sectoren keken niet zelden met jaloezie naar de positie die Calon voor de boeren in Den Haag en Brussel innam. In het sterk versnipperde politieke landschap wist hij met strategisch inzicht en grote dossierkennis de boerenlobby maximaal te organiseren.

Eigen ministerie

Tijdens de formatie van het kabinet-Rutte III in de zomer na zijn aantreden, bewees Calon dat hij het boerenbelang in Den Haag op het hoogste niveau wist in te steken. De land- en tuinbouw kreeg niet alleen een eigen paragraaf in het regeerakkoord, maar ook de wens van een eigen ministerie werd ingevuld.

De beloften en toezeggingen aan de land- en tuinbouw deed bij de oppositie de wenkbrauwen fronzen. 'Heeft LTO meegeschreven aan het regeerakkoord?', vroeg de Partij voor de Dieren zich af. 'Onze lobby is uiterst effectief geweest', concludeerde Calon destijds zelf.

Maar een jaar na zijn aantreden liep het draagvlak voor Calon een eerste forse deuk op. Landbouwminister Carola Schouten betichtte melkveehouders van grootschalige fraude met de registratie van kalveren. Calon vertrouwde op deze bevindingen en kwalificeerde frauderende boeren in Nieuwsuur als 'onprofessioneel, asociaal en vreselijk dom'. Later moest Schouten erkennen dat de omvang van de fraude reuze meeviel. De vlek die Calons blazoen had opgelopen, heeft hij nooit weg kunnen poetsen.

In de kritiek, veelal op sociale media, wordt het politieke netwerk van Calon steeds vaker in een negatief daglicht gezet. De LTO-voorzitter zou meebeslissen in plaats van ijveren voor het boerenbelang. Hij zou te gematigd zijn.

Dat Eurocommissaris Frans Timmermans en zijn kabinetschef Diederik Samson van dezelfde politieke kleur (PvdA) zijn, wordt door criticasters consequent tegen hem gebruikt. Terwijl je ook zou kunnen denken dat het handig is dat de LTO-voorzitter een kort lijntje heeft met de persoon die het Europese duurzaamheidsbeleid voor de komende decennia aan het uitstippelen is.

Diepe verdeeldheid

Door de stikstofcrisis kregen activistische boeren de wind in de zeilen. Hun aanpak en toon past niet bij het lobbymodel dat Calon voorstaat en toont de diepe verdeeldheid van een sector in omschakeling. Die tegenstelling kwam ook telkens terug in de samenwerking binnen het Landbouw Collectief.

LTO besloot vorige week vrijdag met brede bestuurlijke instemming uit die gezamenlijke overlegvorm te stappen, wat opnieuw een storm van kritiek deed oplaaien. Woensdag legde Calon zijn voorzittershamer neer, na overleg met het hoofdbestuur. Eind dit jaar loopt zijn termijn af en hij ziet onvoldoende draagvlak voor een verlenging. Daarom neemt hij 'met pijn in het hart' per direct afscheid.

De eenheid binnen LTO wist Calon tot stand te brengen, maar de steeds dieper wordende verdeeldheid in de sector nekte hem. Een deel van de achterban dreigde af te haken en wees naar hem als de schuldige van het overheidsbeleid en zijn gebrek aan bindingskracht.