Kringloopvisie laat vragen open

Sinds de bekendmaking van de visie van Schouten zie je met grote regelmaat het tot centrale thema benoemde begrip kringlooplandbouw voorbijkomen. In Nederland is de land- en tuinbouw volgens mij juist het voorbeeld van een sector die al zoveel mogelijk circulair is.

Wegens gebrek aan ruimte moet je als grondgebonden sector in ons kleine drukbevolkte landje wel superzuinig met je grondstoffen omgaan. Naast de milieuwaarde heeft het vaak gewoon economische waarde om reststoffen te recyclen.

Bedoeling

Wat bedoelt de minister dan met kringlooplandbouw en is dit ook wat de Tweede Kamer voor ogen staat? Gaat het enkel over mineralen? Moeten we ook denken aan een kringloop van CO2 en water?

De schermutselingen in de Tweede Kamer van het afgelopen jaar laten volgens mij vooral zien dat voor een groot deel van de Tweede Kamer het enkel gaat over dieraantallen en dat kringlooplandbouw slechts een eufemisme is voor het verkleinen van de veestapel.

Natuur

In de natuur is de kringloop duidelijk. Een boom in het bos laat zijn bladeren vallen. Die bladeren verteren en de mineralen in die bladeren kan de boom weer opnemen om te groeien. In de voedselketen is de kringloop niet zo overzichtelijk. Mineralen worden van het land afgevoerd en komen via een omweg weer terug, bijvoorbeeld via de mest van vee.

Een ander stuk neemt via de voedingsindustrie een nog grotere omweg. In die voedingsindustrie zijn bijvoorbeeld de aardappelschillen afval. Deze komen via het veevoer toch weer in de kringloop terecht.

Elementair gat

Ik mis nog steeds de benoeming van het meest elementaire gat in de kringloop, namelijk de consumptie van mineralen door de mens en de uitscheiding hiervan in het toilet waarna deze vervolgens via het riool uit het systeem verdwijnen. Dit verlies moet toch worden aangevuld.

Nu voert Nederland mineralen in via het veevoer. Deze import staat als niet zijnde kringloop ter discussie. Vee moet maar binnenlands eten. Maar we voeren veel voedsel in. Gaan we ook stoppen met koffie, bananen en avocado's eten?

Export

Tegenover deze import staat dan weer enorm veel export. We zijn met ons kleine landje de tweede exporteur van agrarische producten ter wereld en dit levert dus ook een nettoverlies op voor de Nederlandse kringloop. Is er een balans per land over de in- en uitvoer van mineralen? Als deze gelijk is, dan heb je eigenlijk nog steeds een kringloop.

Hoe ver moet de kringloop eigenlijk gaan? Zijn we een provincie van Europa en wordt de kringloopbalans op die schaal bekeken? Op bedrijfsniveau een kringloop hanteren, gaat alvast niet veel zin hebben, want dan kun je dus geen product afleveren.

App

De consument zou natuurlijk de mineralen kunnen retourneren, als hij zou weten op welk stuk land hij zijn behoefte moest doen. Daar kun je toch even een app voor maken.

Per saldo komen we nogal wat mineralen tekort, als we deze niet zouden kunnen aanvullen met kunstmest. Ik heb niet de indruk dat deze wetenschap al breed is ingedaald.

Veel vragen

Een jaar na bekendmaking van de kringloopvisie van Schouten heb ik er vooral nog veel vragen over. Hopelijk komen dit jaar de antwoorden.

Peter Verschuren