Biologisch boeren in de Gelderse Waard

Reportage Gelderland Hanneke de Jonge 25 feb 2020 om 10:30uur

Stichting Twickel wilde in de Gelderse Waard een biologische boer als nieuwe pachter om biodiversiteit en circulaire landbouw te bevorderen. Melkveebedrijf Tiecken Lucassen in Aerdt is halverwege de omschakeling.

De dertigjarige Sander Tiecken uit Aerdt wilde als klein jongetje al boer worden. 'Zelf kom ik niet van een boerenbedrijf, maar mijn ene opa had een melkveebedrijf en de andere hield schapen en werkte als agrarisch bedrijfsverzorger. Omgaan met dieren heb ik altijd mooi gevonden.'

Na de middelbare landbouwschool ging Tiecken werken bij Abeos, een coöperatie die bemiddelt in flexibele arbeid in onder andere agrarische bedrijven. Zo kwam hij in contact met Herman Lucassen, die in Doesburg een melkveehouderij pachtte van Stichting Twickel. Daar wilde Lucassen mee stoppen, omdat hij geen opvolger had.

Plannen

Stichting Twickel had intussen plannen met een ander beheergebied: de Gelderse Waard in de gemeente Zevenaar. Daar was een melkveehouder die vanwege gezondheidsredenen moest stoppen. Zijn koeien stonden het hele jaar op stal en het omliggende gebied was een grote vlakte, waarop mais, gras en tarwe groeide en de verschillende percelen niet meer zichtbaar waren.

Met hagen en stroken ziet het landschap er mooier uit en de koeien vinden het best

Sander Tiecken, melkveehouder in Aerdt

'Stichting Twickel wilde dat een nieuwe pachter biologisch zou boeren', zegt Tiecken. 'Daar ben ik me in gaan verdiepen en ik ben aan de praat gegaan met Herman, omdat het voor mij niet te financieren was om in mijn eentje de stallen over te nemen.' De Rabobank zag niets in de plannen, maar een andere bank maakte het mogelijk om in 2019 Maatschap Tiecken Lucassen op te richten.

Overloopgebied

'Mijn oude boerderij ligt in de Fraterwaard', zegt Lucassen. 'Die wordt als overloopgebied gebruikt bij hoogwater. Dat betekent dat het land in de winter kan overstromen, wat gelukkig niet elk jaar gebeurt. Zodra dat wel zo is, blijft er weinig over van het grasland. Dan moet ik alles doorzaaien en heb je meer kans op onkruid. Daarom ben ik niet eerder overgeschakeld naar biologische veeteelt, hoewel ik wel altijd extensief geboerd heb, met weinig bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Hier in de Gelderse Waard loopt het land vrijwel nooit onder water.'

De boerderij in Doesburg is 30 hectare groot; in Aerdt beschikt de maatschap over 55 hectare.

Lowbudgetboeren

In de praktijk runt Tiecken het bedrijf en functioneert de ervaren Lucassen als sparringpartner die oproepbaar is voor hand-en-spandiensten. 'Ik heb nu 40 stuks jongvee en 95 melkkoeien, waarvan 60 van Herman en de rest bijgekocht', zegt Tiecken. 'Daarbij moet je ons zien als lowbudgetboeren: ik heb bijvoorbeeld 22 oudere koeien gekocht die over waren van een veestapel van 150 stuks in Gaanderen. Als we die hebben afgemolken, gaan we in de toekomst mogelijk voor een hogere kwaliteit.'

De veestapel bestaat vooral uit Fleckvieh, Holstein en een kruising daarvan. Een nieuwe melkstal met een swingoversysteem voor tweemaal twintig koeien is in aanbouw. De omschakeling naar biologisch duurt twee jaar. 'Vanaf mei krijgen de koeien biologisch voer en vanaf december mogen we onze melk als biologisch verkopen', legt Tiecken uit. Daarvoor is de maatschap aangesloten bij Eko Holland, een coöperatie van biologische melkveehouders die alleen Nederlandse melk wil afnemen.

Voor de koeien is een moderne nieuwe stal in aanbouw. © Vidiphoto

Landschapselementen

Stichting Twickel heeft vorig jaar in de Gelderse Waard meer landschapselementen aangebracht, zoals hagen rond de percelen van het bedrijf met daarnaast stroken van 15 meter breed waarop de natuur haar gang kan gaan. De koeien kunnen grazen in kruidenrijk grasland en langs de akkers waarop gras, grasklaver, erwten en tarwe groeien, zijn bloeiende randen aangelegd.

'Het ziet er mooi uit en de koeien vinden het best', zegt Tiecken. 'Alleen bij de beweiding is het wat lastiger dan zonder hagen, omdat je maar één doorgang hebt en de grond daar snel kapotrijdt.' Lucassen vult aan: 'En bij het bewerken van het land heb je meer kopeinden, wat minder efficiënt werkt. Maar uiteindelijk levert het ook het nodige op.'

Zelfvoorzienend en natuurinclusief

Voor het onderhoud van de hagen en de boomgaard met appels, peren, pruimen en noten zorgt Stichting Twickel. Voor de rest is het de bedoeling om de boerderij zelfvoorzienend en natuurinclusief te maken met zelfverbouwd ruw- en krachtvoer en mest die weer op de eigen grond terechtkomt. Het uiteindelijke doel is dat de biodiversiteit in de Gelderse Waard, een Natura 2000-gebied, weer toeneemt.

De twee boeren weten niet wat de discussie rond de stikstofproblematiek voor de plannen met de boerderij zal betekenen. 'Maar samen met Stichting Twickel willen we laten zien dat we de natuur kunnen helpen door op een andere manier te boeren.'

Toename van de biodiversiteit is een van de doelen. © Vidiphoto

Voorbeeldgebied voor circulair boeren

Vanuit Stichting Twickel heeft Wilke Schoemaker onder andere de Gelderse Waard onder zijn beheer. 'Ons streven is om minimaal 10 procent van ons areaal te reserveren voor landschapselementen. Omdat Sander Tiecken een nieuwe pachter was, konden we dat zelfs uitbreiden naar 15 procent en als voorwaarde stellen dat hij biologisch ging werken. De eerste twee jaar compenseren we een deel van zijn kosten door een lagere pachtprijs', zegt hij. 'De Gelderse Waard zou een voorbeeldgebied voor circulaire landbouw en biodiversiteit moeten worden voor provincie Gelderland. Vorig jaar hebben we na jaren al insecten en vogels, zoals de gele kwikstaart, zien terugkeren. De buurman van Tiecken is een jonge akkerbouwer met wat vleesvee, waarvoor hij wil omschakelen vanwege de hogere prijs voor vlees met een biologisch keurmerk. Voor de akkerbouw is biologisch werken op zijn 350 hectare nog een brug te ver, maar hij denkt wel na over bijvoorbeeld keverbanken en strokenteelt. Er zit volop schwung in het gebied.'