Van Dam vindt varkens onmisbaar voor kringloop

Varkenshouder Arie van Dam uit Aagtekerke heeft net de dag ervoor wethouder Marcel Steketee van gemeente Veere op bezoek gehad. Hij had de wethouder gebeld vanwege de Groene Inspiratieprijs van de gemeente. 'Die prijs hoef ik niet', had Van Dam verteld. 'Maar ik wil wel vertellen over hoe wij bezig zijn op ons bedrijf.'

De ondernemer wil overheden graag laten zien én ruiken hoe hij met zijn bedrijf voldoet aan maatschappelijke wensen. Bijvoorbeeld het uiterlijk van de stal uit 2016, de enige van de drie stallen die te zien is vanaf de weg. De stal ziet eruit als een authentieke Zeeuwse boerenschuur die thuishoort in het landschap rond Aagtekerke.

Ammoniakuitstoot

Bijzonder aan die stal is dat de uitstoot van ammoniak vrijwel nihil is. Van Dam bezocht in de aanloop naar de bouw een stal met een varkenstoilet. Dat houdt in dat de varkens van big tot het moment van afleveren alleen poepen en plassen boven het rooster. De urine en de mest worden vervolgens regelmatig afgevoerd, voordat de ontwikkeling van ammoniak op gang komt. Van Dam zag veel voordelen in zo'n systeem en bouwde het in zijn nieuwe stal, wel met eigen aanpassingen.

Essentieel is het mestgedrag van de dieren. Na een aanloopperiode kan de varkenshouder dat nu goed sturen. Binnen 24 uur nadat de biggen voor het eerst in de hokken komen, vertonen ze al het gewenste gedrag. Ze poepen en plassen dan alleen nog maar op het rooster. De hokken bestaan voor 80 procent uit een dichte vloer. De poep en de plas vallen door het rooster in een mestpan. Van daaruit gaat het in een kelder onder een van de oude stallen. Een vergister uit de provincie haalt wekelijks de mest op. Opvallend is dat er vrijwel geen geur hangt in de stallen. 'Bezoekers verbazen zich daarover', zegt Van Dam.

Zon en wind benutten

Het bedrijf is energieneutraal. Er liggen 130 zonnepanelen op de daken die goed zijn voor 30 procent van het jaarlijkse stroomgebruik. Maar als de zon goed schijnt, gaat er toch nog een deel naar het net en dat wil Van Dam voorkomen. 'Ik vind dat het elektriciteitsnet zo min mogelijk moet worden belast met pieken en dalen van zonne- en windstroom.'

Daarom wil de ondernemer twee kleine windmolens plaatsen. Bij een combinatie van de zonnepanelen en die windmolens zou het aanbod ruwweg even groot zijn als het stroomgebruik. Van de zelf opgewekte stroom zou Van Dam dan 70 procent direct kunnen gebruiken op het bedrijf. De rest gaat eerst nog het net op.

Optimistisch

De wethouder luisterde welwillend naar het pleidooi van de varkenshouder, net als de Zeeuwse gedeputeerde Jo-Annes de Bat (CDA) die een paar maanden daarvoor op bezoek was. Van Dam is optimistisch over het vervolg.

De ondernemer nam het bezoek van De Bat ook te baat om te pleiten voor meer intensieve veehouderij in Zeeland. Want de mest uit de veehouderij is nodig om kringlooplandbouw mogelijk te maken in akkerbouwprovincie Zeeland. 'Juist intensieve veehouderij is nodig, omdat melkveehouders steeds meer grondgebonden zijn, vooral in Zeeland', stelt Van Dam.

Mestverwerkers

Daar komt bij dat er steeds meer Brabantse en Limburgse mest naar mestverwerkers of vergisters zal gaan en steeds minder naar Zeeland.

Bij de bouw van de stal koos de varkenshouder er zelf nog voor om de mest niet af te zetten naar akkerbouwers, maar wekelijks naar een vergister. Voor hem golden twee redenen: het was financieel de beste keus én de ammoniakemissie was minimaal.

Verhuizen

De mogelijkheid om een kringloop te vormen, was dertig jaar geleden een van de redenen voor Van Dam om vanuit Zuid-Holland te verhuizen naar Zeeland. Uiteindelijk lukte een kringloop binnen het bedrijf niet omdat akkerbouwgrond te duur is om alleen granen te telen. Maar de kringloopgedachte liet hem niet los.

Tegenwoordig bestaat de helft van het voer uit Zeeuwse tarwe en gerst. Daarnaast bestaat het menu uit korrelmais en andere grondstoffen, zoals restproducten uit de productie van voedsel- en bio-ethanol.

Zeeuws granen

De varkenshouder maalt alle granen, voordat hij ze mengt met de andere grondstoffen. Per dag voert hij een kleine 10 ton Zeeuwse granen die hij inkoopt bij een graanhandelaar.

Van Dam verwerkt akkerbouwproducten tot varkensvoer en andersom is varkensmest onmisbaar voor akkerbouwers. Daarom is kringlooplandbouw in Zeeland niet mogelijk zonder intensieve veehouderij, betoogde Van Dam tegen de gedeputeerde. 'Hij is nog niet helemaal om. Het laatste zetje moet uit de akkerbouw komen.'