Financiële prikkels nodig voor meer natuurinclusieve landbouw

Dat is de conclusie van een nieuwe beleidsstudie van het Planbureau voor de Leefomgeving en de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij hebben voor dit onderzoek een enquête onder boeren gehouden, waaronder ruim 950 LTO-leden en ruim 150 niet-LTO'ers.

Het onderzoek 'Natuurinclusieve landbouw: wat beweegt boeren?' werd verricht in het kader van de kabinetsbrief natuurinclusieve landbouw uit juli 2017. Doel was na te gaan wat de bereidheid verklaart van boeren om te investeren in natuurinclusieve landbouw en hoe daar in het beleid op ingespeeld kan worden.

Natuurinclusieve bedrijfsvoering

Uit de enquête blijkt dat meer dan de helft van de LTO-respondenten (58 procent) meerdere maatregelen heeft genomen voor een meer natuurinclusieve bedrijfsvoering, zoals extra weidegang, bloeiende akkerranden of gebruik van groenbemesters. Slechts een deel van deze respondenten (18 procent) heeft natuurinclusiviteit verdergaand in de bedrijfsvoering doorgevoerd.

De boeren die op dit moment in de marge van hun bedrijf aan natuurinclusieve landbouw doen (40 procent van de respondenten), geven aan dat zij best meer maatregelen willen nemen, maar dat hier wel een vergoeding tegenover moet staan.

Rentekortingen en meerprijzen

Voor het verder opschalen van natuurinclusieve landbouw is een combinatie van financiële prikkels gewenst, bijvoorbeeld een combinatie van vergoedingen uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), rentekortingen en meerprijzen. Boeren die al iets aan natuurinclusieve maatregelen doen, zijn eerder bereid een stapje verder te zetten. Zij beschikken al over de kennis en motivatie om deze middelen goed te benutten.

Om ook andere boeren mee te krijgen, is het beter verspreiden van kennis over deze vorm van landbouw van groot belang. Net als het geven van aandacht aan de onzekerheden waarmee de omschakeling naar dit type landbouw gepaard gaat. De omschakeling betekent vaak een extensivering van de bedrijfsvoering en dus een ander verdienmodel.

Hoe dan ook, langetermijnzekerheid in het beleid, maar ook in de financiële prikkels, is nodig om boeren zekerheid te bieden. Die is nodig om hun bedrijfsvoering, en daarmee ook het Nederlandse landbouwsysteem, natuurinclusiever te maken.

Economisch en ecologisch

LTO Nederland ziet aanknopingspunten in de uitkomsten van het onderzoek. Boeren willen een bedrijfsvoering die in economisch, sociaal en ecologisch opzicht overdraagbaar is naar een volgende generatie. In dat denken past een meer natuurinclusieve bedrijfsvoering, stelt de organisatie.

Volgens LTO bevestigt het onderzoek dat een meerderheid stappen zet, maar ook dat maatregelen economisch verantwoord moeten zijn. 'Dat kunnen niet alleen subsidies zijn. De markt, dus consumenten, zullen uiteindelijk bereid moeten zijn daarvoor te betalen', vindt de belangenbehartiger.

Boeren Natuur sluit zich daarbij aan en denkt dat een financiële beloning die beweging gericht kan versterken en versnellen. 'Maar die financiële beloning komt er niet vanzelf. Die zullen we met elkaar moeten gaan organiseren', meldt de organisatie in een reactie.

Nationaal Groenfonds als smeermiddel

Nationaal Groenfonds is blij met de resultaten. De organisatie heeft inmiddels diverse natuurinclusieve bedrijven gefinancierd, vaak in combinatie met de huisbankier (veelal Rabobank). Nationaal Groenfonds constateert een bereidwilligheid om te veranderen/vergroenen als dit ook voldoende (financieel) gefaciliteerd wordt en er zekerheid wordt geboden voor de lange termijn.

Nationaal Groenfonds ziet voor zichzelf een rol als 'smeermiddel' weggelegd in dit financiële proces, omdat deze organisatie de noodzaak inziet van Natuurinclusieve Landbouw.

Rabobank en Triodos opgetogen

Rabobank is blij met de resultaten van dit onderzoek, omdat het laat zien dat agrarische ondernemers bij voorkeur natuurinclusief produceren als onderdeel van de kringlooplandbouw. Voor een financieel perspectief op lange termijn zijn stimulansen nodig om deze beweging te continueren. Rabobank zegt deze financiële prikkels samen met ketenpartijen (waaronder de overheid) te willen ontwikkelen om zo tot nieuwe verdienmodellen komen.

Triodos Bank is blij te zien dat er vanuit de landbouwsector zelf steeds meer aandacht komt voor de noodzaak van natuurinclusieve bedrijfsvoering. Deze vorm heeft zich inmiddels overduidelijk bewezen als volhoudbaar bedrijfsmodel. Een extra financiële prikkel kan nog twijfelende boeren stimuleren deze stap toch te zetten.