Uitdagingen ruimtegebruik vragen om regie

De kringloopvisie, de bossenstrategie en klimaatdoelen: drie visies op de ruimtelijke invulling van ons land die hun uitwerking op de land- en tuinbouw gaan hebben. Daarnaast gaan maatregelen om de stikstofuitstoot terug te dringen ook hun sporen in het agrarisch landschap achterlaten.

Claims op grond en ruimte zijn van alle tijden. Het totaaloverzicht en de centrale aansturing van deze ambities ontbreekt nu en dat was vroeger anders. Tot in het vorige decennium stelde het kabinet een Nota Ruimte op en legde daarin de grote lijnen voor het ruimtelijk beleid vast. In totaal werden er in de loop der jaren vijf nota's afgeleverd waarin de invulling van het landschap werd gecoördineerd.

De laatste nota was de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte in 2012 tijdens kabinet-Rutte I. Daarin waren al wel veel verantwoordelijkheden naar provincies en gemeenten gedelegeerd. Denk bijvoorbeeld aan het natuurbeleid.

Nadelen delegeren naar provincies

Dat het delegeren van ruimtelijke taken naar de provincie nadelen heeft, is het laatste half jaar nog eens aangetoond. Landbouwminister Carola Schouten maakte maatregelen bekend om de stikstofemissie te beperken. De provincies hadden echter een eigen uitleg over de uitvoering, waardoor het beleid per provincie verschilde. Dit was zeer tegen de zin van boeren en het kabinet en het kostte Schouten veel moeite om de neuzen dezelfde kant op te krijgen.

De uitwerking van de aangekondigde stikstof- en klimaataanpak, waarbij boeren worden uitgekocht, natuur wordt hersteld en bedrijven extensiveren, zal wederom vragen om een duidelijke uitleg. Het is niet ondenkbaar dat voor de uitvoering van deze aanpak een systeem van ruilverkaveling in het leven wordt geroepen.

Ongeacht welke aanpak er komt, er is regie nodig om alle claims op ruimte in het grote geheel tegen elkaar af te wegen. Veel projecten overstijgen de provincie- en gemeentegrenzen. In dat licht bezien is de suggestie van rijksadviseur Berno Strootman om een minister hiervoor aan te wijzen niet zo gek.

Cees Veerman

Ook oud-landbouwminister Cees Veerman opperde eind vorig jaar om een regisseur en staatscommissie voor de landbouw in te stellen om de herstructurering van de sector in goede banen te leiden.

Veerman was minister in de tijd (2004) dat het decentralisatiebeleid werd ingezet. Hij kiest nu voor een andere lijn dan hij destijds in het kabinet steunde. Wellicht dat het voortschrijdend inzicht van de oud-minister anderen inspireert om eerdere beslissingen terug te draaien en de regie over ons landschap weer naar de landelijke overheid over te hevelen.