Geurts blikt terug op turbulent politiek jaar

Hoe heeft u de turbulentie rond het stikstofdossier beleefd?

'Het stikstofdossier is een heftig dossier. De belangen zijn groot van de landbouw en bouwsector en dan proberen daarin het goede te doen, vraagt veel energie en tijd.

We hebben het vaak over emissies en nooit over opname

Jaco Geurts, Tweede Kamerlid voor het CDA

'Gelukkig is het gelukt om de PAS-meldingen legaal te houden. Als je denkt dat je een vergunning hebt en opeens staat dat op losse schroeven. Dat vond ik moeilijk voor de boeren die het betrof.'

U botste met coalitiegenoot D66 over hun voorstel om de veestapel te halveren. Verloopt de samenwerking sindsdien stroever?

'Het mag duidelijk zijn dat als D66 zo'n stelling inneemt, dat het dan niet vanzelf gaat. Ik sta veel voor zalen in het land. Dan vertel ik waar wij als CDA voor staan en wat wij proberen binnen te halen. Tot nu toe mogen wij over onze resultaten niet klagen.

'Het gaat over wetgeving die met stoom en kokend water door de Tweede Kamer gaat. Dan moet je scherp zijn. Wij hebben wetswijzigingen weten aan te brengen waardoor er geen middelenvoorschriften maar doelmaatregelen in de Spoedwet aanpak stikstof staan. Daarmee laat je de boer ook de vrijheid om het zelf in te vullen. De politiek moet niet op de stoel van de ondernemer gaan zitten.'

Bij extern salderen bestaat het gevaar dat grote bedrijven de stikstofruimte van boeren opkopen. Is dat te voorkomen?

'Een bedrijf als Google kan half Groningen leegkopen om de stikstofuitstoot van het datacentrum daar te compenseren. Dat moet je natuurlijk nooit willen. Er zijn mogelijkheden om dat te voorkomen die het kabinet zou moeten uitwerken wat mij betreft.

'Je zou kunnen denken aan een overeenkomst tussen de partij die koopt, de boer die verkoopt en de overheid die zo'n transactie goedkeurt. Zeker bij regionaal maatwerk moet je laten zien wat je wegkoopt en om welke reden het naar een ander gaat.'

Wat moet er gebeuren met die opgekochte gronden?

'Die moeten weer beschikbaar komen voor de landbouw. Bijvoorbeeld voor de extensivering van bedrijven. Waar moet die grond anders heen? Naar die grote die distributiecentra in het buitengebied? Die nemen veel hectares in beslag, maar bieden relatief weinig werkgelegenheid. Ik zie ook waterproblemen ontstaan rond die blokkendozen. De regen valt daar niet meer op de grond, maar stroomt weg. In het belang van de droogteaanpak moeten we daar ook naar kijken.'

Hoe kijkt u naar stikstofmaatregelen die nog komen?

'In de plannen van het Landbouw Collectief zie ik de wil vanuit de sector om mee te werken aan oplossingen. Een motie van mij en de VVD om die voorstellen zeer serieus te nemen, is aangenomen door de Tweede Kamer. Daarin staat ook dat er een duidelijke motivatie moet worden gegeven als dingen niet kunnen. Ik vind dat iedereen daar recht op heeft.'

Wat zijn voor u de belangrijkste punten bij het oplossen van de stikstofcrisis?

'De inzet van het CDA is en blijft een gebiedsgerichte aanpak, ecologisch onderbouwd en geen stapeling van allerlei afromingen en rechten. Bedrijven moeten echt door kunnen, dus bestaande rechten niet afnemen.

'Het is een continu gevecht. Met ammoniakmetingen ben ik al sinds 2014 bezig. Nu met de stikstofcrisis zag ik een mogelijkheid een meerderheid te krijgen achter mijn voorstel om het RIVM-model te laten onderzoeken. Dat is gelukt. De commissie-Hordijk kijkt daar nu kritisch naar.'

Een groep boeren heeft een onwrikbare houding aangenomen. Hoe kijkt u daarnaar?

'We zijn een polderland en een democratie. Ik vind die uitspraak van de Raad van State niet leuk, maar we leven wel in een rechtsstaat. Iedereen die roept dat de Duitse drempelwaarde hier wel even ingevoerd kan worden, liegt. Ik ben nooit zo stellig in mijn uitspraken, maar in deze wel. Het is in 2008 geprobeerd en toen heeft de rechter er een streep doorgezet.'

Forum voor Democratie wint door de stikstofcrisis aan sympathie onder boeren. Snapt u dat?

'Ik denk dat ik gewoon mijn werk moet laten zien. In de Meststoffenwet heb ik samen met de SGP veel drempels aangebracht, voordat bij een overschrijding besloten kan worden tot een generieke korting. Er moet een vergoeding komen, mocht dat onverhoopt toch een keer nodig zijn. In zo'n debat zie ik de Kamerleden van Forum voor Democratie niet. Ze stemden zelfs tegen die wet. Dat betekent dat je tegen de derogatie stemt. Het verlies van de derogatie zou voor de veehouderij dramatisch zijn.

'Het standpunt van de PVV en Forum voor Democratie over een vertrek van Nederland uit de Europese Unie is daar een voorbeeld van. Kijk niet alleen naar wat er wordt geroepen, maar ook naar wat er daadwerkelijk gebeurt. Uiteindelijk denk ik dat mensen dat wel gaan zien.'

Wat staat hoog op uw agenda als de stikstofcrisis is opgelost?

'Als het rond stikstof weer wat rustiger is, dan ga ik me weer op de verdienmodellen richten. Daar houd ik me al sinds mijn aantrede in de Tweede Kamer mee bezig. De genomen maatregelen moeten nu wel een vervolg krijgen. Een andere prioriteit is evenwichtsbemesting en gezondheid van de bodem. Dat wordt de komende tien jaar belangrijk. Het is de fundering onder het bestaan van boeren. We hebben het vaak over emissies en nooit over opname door bodem en gewassen. Maar dat gaat wel op de agenda komen.'