Minste ammoniak in stal met boomschors

Dat blijkt uit een ruim honderd dagen durend onderzoek naar stalmateriaal van het Spaanse Institute for Agrifood Research and Technologie in Catalonië. Dit onderzoek moest kijken naar het dierenwelzijn en het composteren. Hiervoor werden zaagsel, een zaagsel/stro-mengsel en gesnipperde boomschors gebruikt.

De onderzoekers gebruikten voor de stal zes hokken van zes bij zeven meter, waarbij in ieder hok tien tot vijftien kilo product per vierkante meter werd gestrooid. Dit betekent twee hokken per beddingsoort. In ieder hok werd hetzelfde gewicht aan pinken gehouden.

Dagelijks werden de beddings opengetrokken met een cultivator. Verder werd de vochtigheid en de vervuiling van de bedding in de gaten gehouden. Bij een bepaalde vochtigheid en bevuiling werd opnieuw dezelfde hoeveelheid strooisel toegevoegd in alle hokken. Dat was op dag 22, 35, 62, 78 en 100.

Stappentellers

Om het dierenwelzijn te meten, werden de dieren op bevuiling gescoord. Daarnaast werden met behulp van stappentellers de rusttijden gemeten. 'De rusttijden bleken overal boven de twaalf uur, verschil was er niet', stelt onderzoeker Victor Riau. Volgens hem was er ook weinig verschil in de bevuiling van de koeien: 'Zestig procent was schoon aan het eind van de proef .'

Wel bleek de combinatie van stro en zaagsel broeigevoeliger. Binnen tien dagen steeg de temperatuur hier naar 27 graden Celsius, terwijl enkel zaagsel naar 17 graden steeg, boomschors bleef op 12 graden steken. Ook verderop in de proef bleef het mengsel aan de hoge kant zitten, met een beddingtemperatuur van 35 graden aan het eind.

Optimale vochtpercentage

Mede door de minder hoge temperatuur blijken zaagsel en boomschors het minder goed te doen qua vochtigheid. Terwijl de proef in april, mei en juni werd gehouden onder Spaanse omstandigheden, blijft het lastig om het strooisel voldoende droog te houden.

Volgens de onderzoekers is het optimale vochtpercentage 60 procent. Bij boomschors en zaagsel gaat dit gaat dit percentage naar 67, waarbij de schors nog iets vochtiger is. Beide varianten dalen ook niet na het toevoegen van extra stooisel, iets wat het stro-zaagsel wél doet.

Ammoniakuitstoot

Qua ammoniakuitstoot doet de bedding met boomschors het beter dan de andere twee beddingen, weet Riau. Ook dit kan in zijn ogen het gevolg zijn van een lage temperatuur. In broeikasgasuitstooot is er juist weinig verschil.

Na de honderd dagen-proef werd de bedding gecomposteerd. Daarbij werd in de eerste vier maanden de compost wekelijk losgetrokken, waarbij water werd toegevoegd.om het composteren te bevorderen.

Begin van het proces

Na vier maanden werd de comppost na drie weken en twee keer na zes weken op deze manier behandeld. Daarbij kwam vooral veel ammoniak vrij bij het begin van dit proces, doordat eiwit, vet, hemicellulose en cellulose worden afgebroken.

De temperatuur liep daarbij op tot boven de 40 graden Celsius, met een verhoogde pH naar boven de 9 op drie weken na de start van het composteren. Vervolgens daalde deze zuurtegraad weer, bij boomschors het snelst.

Composteren

Ook bij het composteren werd bij deze schors de minste ammoniakuitstoot gemeten. 'Op die derde week is dit met 1.600 miligram per kilo droge stof de helft van het zaagsel en iets meer dan een derde van het zaagsel met stro', stelt Riau. Daarna daalt de hoeveelheid naar nagenoeg nul.

Volgens Riau komt dit doordat de grondstof van goede kwaliteit is, waardoor de hoeveelheid ammoniak als gevolg van de hogere temperatuur en pH sneller vrijkomt.