Drijvende boerderij heeft inzet van stedelingen nodig

In de straten rond de Rotterdamse Merwehaven hangt de geur van kuilgras en mest. De boerenlucht zet je hier, te midden van vrachtboten en fabriekspanden, even op het verkeerde been. Maar al snel valt het luchtje te verklaren. Het komt van een drijvend melkveebedrijf met 35 MRIJ-koeien, de Floating Farm.

De stal heeft een melkrobot, mestrobot en automatische voerband. In de etage onder de koeien wordt yoghurt en hangop bereid. Het is op z’n zachtst gezegd een wonderlijk project, zo midden in de stad.

Een Rotterdamse tuft op haar scootertje langs de zeekoeien. Ze stopt even voor een kort praatje. ‘Wat ik van de boerderij vindt?’, zegt ze met een glimlach. ‘Het is voor mij heel fijn. Elke week haal ik er rauwe melk. Daar maak ik verse Colombiaanse kaas van.’ Terwijl ze haar rit hervat, roept ze nog iets na: ‘Er wordt goed voor de koetjes gezorgd, dat zie je zo.’

Eerste ter wereld

De Floating Farm is de eerste drijvende boerderij ter wereld. En daar is Minke van Wingerden, een van de initiatiefnemers, maar wat trots op. Ze heeft er de dagelijkse leiding.

Aanleiding voor de ontwikkeling van de koeienstal op het water is de steeds schaarser wordende landbouwgrond en de groeiende wereldbevolking. Ook de klimaatproblemen, het stijgende waterniveau en de inklinkende bodem waren motivaties. ‘Moeder aarde staat onder druk. Dat dwingt ons om te zoeken naar andere manieren om de bevolking te voeden’, vertelt Van Wingerden. ‘70 procent van de wereld bestaat uit water. Waarom zoeken we het niet daar?’

Geen cent subsidie

De bouw van de boerderij kostte ruim 2 miljoen euro. Dit werd volledig opgehoest door een aantal aandeelhouders. Er kwam geen cent subsidie aan te pas.

De dobberende stal is een prototype om aan de wereld te laten zien. Het concept is geschikt voor bijvoorbeeld grote steden in Azië. ‘Singapore heeft al serieuze interesse getoond. Daar wonen miljoenen mensen op een zeer klein oppervlakte, 90 procent van het voedsel wordt geïmporteerd. Ze lopen er dus vast in hun voedselvoorziening.’

Een ander belangrijk doel van de Floating Farm is om de kloof tussen de agrarische sector en de stad kleiner te maken.

Geen weidegang

Een bejaarde man zet zijn elektrische fiets even aan de kant. Vanaf de kade tuurt hij naar de vretende koeien aan het voerhek. ‘Voor mij hoeft dit niet. Een koe hoort thuis op het land. Niet op het water’, zegt hij. ‘Nu staan ze de hele dag te deinen.’ Mochten de koeien vaste grond onder hun klauwen willen voelen, dan kunnen ze in het weideseizoen een wandeling maken op het aangrenzende grasveldje. Echte weidegang krijgen de koeien dus niet.

De Floating Farm pacht 20 hectare natuurgrasland van Natuurmonumenten in Midden-Delfland. De ronde balen met dit grove hooi worden geruild voor goed kuilgras. Ook het maaisel van de Rotterdamse golfbanen en sportvelden – waaronder De Kuip – komt bij de dobberende koeien terecht.

‘We proberen heel circulair te boeren’, zegt Van Wingerden. ‘Restafval uit de stad, zoals bierbostel, aardappelschraapsel en zemelen, zetten we om tot zuivel.’ Ze geeft toe dat het een hele zoektocht is om met deze producten een consistent rantsoen te vormen.

Verdienmodel

Ook het realiseren van een goed verdienmodel is een flinke uitdaging. De Floating Farm verdient geld met de verkoop van melk. Dit gaat naar supermarkten en restaurants in de stad. Maar dit proces loopt moeizaam. Dagelijks produceren de koeien pakweg 650 liter melk. Dat wordt nog niet allemaal weggedronken door de ruim 640.000 Rotterdammers. ‘We hebben daarvoor de inzet van de stedelingen nodig. Dat heeft tijd nodig.’

Dat geldt ook voor de verkoop van de mest. De stadsboerin hoopt dat dit terechtkomt in de volkstuinen en op balkons en sportvelden in de stad, die vanaf 2020 organisch moeten worden bemest. Ook de vele presentaties en rondleidingen die de Floating Farm verzorgt, brengen geld in het laatje. ‘Soms ontvangen we vijf groepen per dag.’

Wereldwijd op de kaart

Vanuit de hele wereld komen belangstellenden om de Hollandse innovatie te aanschouwen. Van Wingerden: ‘De Floating Farm heeft de agrarische sector in Nederland wereldwijd op de kaart gezet. Nu moet het in Rotterdam zelf nog bekender worden.’

Dichtbij de dobberende koeien ligt een grote meubelwinkel. De vriendelijke Turkse eigenaresse heeft de stal nog niet bezocht. Maar de stalvliegen en de boerenlucht wisten haar afgelopen zomer wel te vinden. ‘Vooral tijdens de hitte was de stank enorm. En dan die vele dikke zwarte vliegen. We hebben tientallen bussen insectenspray weggespoten.’

De winkelier vertelt dat ze erg van het boerenleven houdt, maar dat ze het nut van de boerderij in de Rotterdamse haven niet snapt. ‘Heel vaag vind ik het. En hoe gezond is het om melk te produceren tussen de uitlaatgassen op een industriegebied?’

Delta's

Melkveehouder Jan Duindam uit Delfgauw moest ook wennen aan het concept. Van begin af aan is hij betrokken bij de ontwikkeling van de Floating Farm. ‘Ik vroeg me af wat het doel was. Koeien horen toch in de wei? Maar opeens snapte ik het. De drijvende koeienboot is een exportproduct die ze in de delta’s van de wereld willen plaatsen. Op deze manier produceer je voedsel in de stad’, legt hij uit.

Duindam is minder enthousiast over de andere functie van de Floating Farm; dat het een kijkboerderij voor stedelingen is. ‘Veel burgers vinden het niet leuk om koeien zo te zien.’ Hij is er wel van overtuigd dat de Rotterdammers de melk van de zeekoeien gaan drinken. ‘Maar dan moet je er wel een compleet marketingteam op zetten.’

Aan de kade stapt een jongeman van zijn fiets. Hij draait zich om naar de koeienstal. ‘Wat een mooi en innovatief concept! Ik kan dat wel waarderen. Het is ludiek.’