Varkensmest zo snel mogelijk de stal uit

De belangrijkste conclusie van het rapport (zie pdf onderaan dit artikel) is dat mest bij voorkeur zo snel mogelijk de stal uit moet om hoge emissiereducties van ammoniak en methaan te kunnen realiseren. Een schone vloer is daarbij de belangrijkste voorwaarde, stelt André Aarnink, onderzoeker veehouderij en omgeving bij Wageningen Livestock Research.

Dat mest zo snel mogelijk de stal uit moet, is volgens Aarnink niet nieuw. Onderzoeker mest en milieu Jan Voermans van Wageningen University & Research schreef daar eind jaren tachtig al over. Varkenshouders beproefden in de afgelopen dertig jaar dan ook talloze systemen daartoe. Maar daarvan zijn er maar weinig in de praktijk gebracht. Een beperkte levensduur in relatie tot de kosten en ammoniakreductie zijn hiervan de oorzaak.

Voor het rapport selecteerde Aarnink alle bekende systemen op basis van de emissiereducties en kosten. En hij keek of de ontwikkeling ver genoeg is om toegepast te kunnen worden. 'Met brongerichte maatregelen wordt het stalklimaat gewoon beter', zegt hij. Dat is ook gunstig voor andere doelstellingen, zoals stoppen met couperen en het verlagen van het antibioticagebruik. 'Maar 85 procent reductie is wel een enorme uitdaging.'

Koeling

Een ammoniakreductie van 85 procent bij de bron is volgens de onderzoeker alleen haalbaar als maatregelen worden gecombineerd en het management en de stalinrichting optimaal zijn. 'Ook is het goed om te werken met een vorm van koeling, zoals vloerkoeling, om het mestgedrag in de zomer te sturen. Zonder schone vloer haal je zo'n hoge reductie zeker niet.'

De grens tussen wat mogelijk is in bestaande stallen of alleen in nieuwe stallen is niet absoluut, vervolgt Aarnink met klem. Kansrijke systemen voor bestaande stallen noemt hij het Kamplan-systeem, het KDV-systeem met dagontmesting, systemen met een mestschuif of -banden en -koeling.

De Franse coöperatie van varkenshouders Cooperl heeft een systeem dat varkensmest met een schuif uit de stal verwijderd. Cooperl wil het graag naar Nederland uitrollen en inpasbaar maken voor bestaande stallen. Dat speelt ook bij banden die de mest verwijderen. 'Maar dat lijkt mij nog wat ingewikkelder', zegt Aarnink.

Warmte gebruiken

Mestkoeling is volgens de onderzoeker perspectiefvol, op voorwaarde de er dieper gekoeld wordt dan de 15 graden die nu wordt gehanteerd. 'Belangrijk hierbij is dat de warmte die onttrokken wordt weer gebruikt kan worden.'

Uit het rapport blijkt verder dat het conditioneren van de binnenkomende lucht met een warmtewisselaar en het verhogen van de minimum ventilatie ook kan leiden tot een beter stalklimaat. 'Zeker in combinatie met een brongerichte maatregel, zoals een water- en mestkanaal met metalen driekantroosters. In combinatie met een (chemische) luchtwasser worden emissies naar buiten ook vergaand beperkt.'

De ammoniakreductie is dan 95 procent. Maar een luchtwasser reduceert methaan niet, terwijl het reduceren van dat broeikasgas steeds belangrijker wordt, geeft Aarnink aan. De Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) speelt daarop in door 75 procent ammoniakreductie als uitgangspunt te nemen bij de subsidieverlening, in plaats van de Brabantse 85 procent. Op voorwaarde dat dan ook de methaanemissie kleiner wordt.

'Toch luchtwasser nodig'

'En dan wordt het nog een hele opgave', onderschrijft Bart Verhees de woorden van Aarnink. Verhees is bestuurslid bij de POV en heeft mest en mineralen in zijn portefeuille. 'Zoals ik er nu tegenaan kijk, zal in veel gevallen toch een luchtwasser nodig zijn als sluitstuk om de vereiste reductie te halen. Ik hoop dat de innovatiekracht van onze sector zo groot is, dat er alternatieven komen die dat overbodig maken.'

Om nieuwe ideeën boven tafel te krijgen over hoe emissies effectief bij de bron kunnen worden aangepakt, organiseerde het Ontwikkelingsbedrijf Varkenshouderij 31 oktober een middag met speeddates. Ander doel was het bij elkaar brengen van boeren, stalinrichters en ontwikkelaars. 'De sector zit te springen om nieuwe initiatieven', stelt Verhees.

Aarnink schreef het rapport over brongerichte maatregelen samen met collega Nico Ogink van Wageningen Livestock Research en directeur Jos de Groot van DLV Advies. Vind het volledige rapport 'Brongerichte maatregelen voor beperking emissies uit bestaande varkensstallen' onderaan dit artikel.