'Muizenplaag is nog lang niet voorbij'

'We vrezen dat de plaag nog wel even aanhoudt, wellicht tot komend voorjaar', zeggen Bosma en Rijpma, terwijl ze een ronde door de polder van Hommerts maken.

Dat zou best eens kunnen, stelt Eddy Wymenga van ecologisch onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga een dag later aan de telefoon. 'Muizen zijn niet gek. Voor hen was het ook te droog. Nu er regen is gevallen, is er meer voedselaanbod.'

Verschillende boeren en loonwerkers zijn half augustus druk aan het bevloeien rond Sneek. Voor velen is het de laatste weken: pompen, voeren en melken. Ze hebben geen tijd voor andere dingen, zegt Jan Sijbranda van loonwerkbedrijf Sijbranda.

Onthoornapparaat

Terwijl Sijbranda samen met melkveehouder Jan Haag de slangen uitrolt, staan op een perceel verderop 35 ooievaars op een kluitje te wachten, totdat ze kunnen toeslaan. 'Het afrollen is het interessantste moment', weet Bosma. Dan zie je hoeveel muizen er omhoogkomen. Soms gaat het om vijfhonderd stuks per hectare. Maar hij heeft er ook weleens dik boven de 1.000 per hectare geteld. Met een onthoornapparaat branden boeren gaatjes in de slangen, zodat het water eruit kan stromen en het beter wordt verdeeld over het perceel. Met een mes rafelt het uit, verklaart Bosma. Van de poreuze worteldoeken heeft Rijpma er al 'kilometers' verkocht.

.

De mannen bieden Jan Sijbranda (16) de helpende hand bij het goed uitrollen van de slangen. De jonge loonwerker is de laatste weken dag in dag uit aan het bevloeien bij verschillende klanten' 'Als ik echt zin heb, begin ik 's morgens om 5 uur. Ik maak dagen van vijftien, zestien uur. Dan gaat het sparen hard', glimlacht hij, terwijl de ene na de andere muis naar boven komt.

Maar niet iedereen is zo enthousiast en werkt zo planmatig als Sijbranda, ervaart Bosma. 'Je moet het wel zien en in de vingers hebben. Sommige boeren bevloeien zonder overtuiging. Dat zie je ook aan het resultaat. Je hebt koeienboeren, boeren die helemaal gek zijn van machines en trekkers en boeren die met hun kop en oren in het land zitten'

Groen

Een boer die zeker in de laatste categorie valt, is melkveehouder André Zonderland, wijst Bosma naar een perceel verderop. 'Hij heeft dit jaar al drie keer zijn land bevloeid. Dat werpt zijn vruchten af. Moet je zien hoeveel gras daar staat en hoe mooi groen het is.'

Wat meehelpt, is dat boeren niet meer bang zijn om bij Fryslân Wetterskip te vragen of het peil in de sloten mag worden verhoogd, gaat de projectleider van het waterschap verder. In dit gebied ging het peil 40 centimeter omhoog, stelt Bosma bij de stuw. 'De rayonbeheerder is hier dapper. Want er is altijd wel een boer die erop tegen is.'

Voor Rijpma, die dertig jaar een loonwerkbedrijf in Woudsend heeft, is dit zijn tweede grote muizenplaag, vertelt hij in de auto op weg naar een flink beschadigd perceel. 'In de jaren tachtig en negentig hadden we er geen last van.' Rijpma vermoedt dat het gras toen 'te pittig' was voor de muizen.

Ecoloog Eddy Wymenga plaatst hier zijn kanttekeningen bij. 'Er zijn geen aanwijzingen dat muizen zwaar bemeste percelen mijden. Ze nemen veelvuldig Engels raaigras en Italiaans raaigras op. Ze gaan voor het eiwit. Muizenplagen werden al in 1800 gemeld. Er zijn altijd muizenpieken, maar decennialang is er niet over gerept.'

Zeshonderd ooievaars

Uit dagboekaantekeningen van boeren in de Leeuwarder Courant, die Jeanine Otten in 2011 opviste, blijkt dat ze al in 1847 hun land onder water zetten om muizen te verdrinken. Boeren zetten hun vee op stal omdat er te weinig voer was. Voor iedere dode muis gaven ze de landarbeiders 0,5 cent en voor honderd muizen 6 of 7 stuivers. De landarbeiders verdienden veel geld met het verdrinken door water in de muizengangen te gieten. Zo werden er weleens twee- tot drieduizend muizen gevangen. De weilanden werden met hulp van watermolens onder water gezet. Op de verdrinkende muizen kwamen honderden ooievaars af. Op sommige weilanden liepen wel vijf- tot zeshonderd ooievaars, meldt de Leeuwarder Courant.

Terug naar augustus 20'9. 'Dit komt dicht bij geruïneerd’, vindt Bosma, terwijl we langs een stuk grond rijden dat flink wat bruine plekken vertoont. 'Bijna iets om voor je te schamen', vindt hij. 'Vermoedelijk een hobbyboer die het land aanhoudt vanwege de mestboekhouding en ervoor gekozen heeft om het land niet te bevloeien.'

Ook in een perceel strokenmais is zichtbare schade. 'Opmerkelijk is dat de mais vlak bij de boerderij er beter voor staat. Hoe dat komt? De katten van de boer houden de muizenpopulatie onder controle', vermoedt Bosma.