'Aanpak nitraat in grondwater is goed op weg'

Dat concluderen LTO Nederland, de Vereniging van drinkwaterbedrijven in Nederland (Vewin), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) bij de eerste tussenevaluatie.

Eind 2017 sloten deze partijen hierover een bestuursovereenkomst als onderdeel van het zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn. Deze overeenkomst is gericht op het terugdringen van de nitraatuitspoeling uit de wortelzone in 34 specifieke grondwaterbeschermingsgebieden waar die uitspoeling de 50 milligram nitraat per liter overschrijdt of dreigt te overschrijden en dit een bedreiging kan vormen voor de drinkwaterwinning ter plaatse.

Vertrouwen

Of de gezamenlijke aanpak ook leidt tot het halen van de doelen in alle gebieden, is nog onzeker. Het Landelijk Bestuurlijk Overleg (LBO) van de vijf partijen spreekt zijn vertrouwen uit in het ingezette proces en de ingezette aanpak, maar wil de komende jaren de vinger strak aan de pols houden. Als de vrijwillige aanpak onvoldoende oplevert, legt het ministerie van LNV dwingende maatregelen op.

In totaal doen al 360 agrarische ondernemers met 8.200 hectare landbouwgrond mee in de 28 kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden waar als eerste mee is gestart. Dat is 60 procent van het areaal in deze 28 gebieden. In de overige zes gebieden is de werving van deelnemers begonnen.

Kwestie van tijd

'Daarmee zijn we wat mij betreft goed op weg', zegt Claude van Dongen, LBO-lid namens LTO Nederland. Volgens hem is het een kwestie van tijd voor de streefwaarde van 80 procent deelname wordt gehaald.

De organisaties zijn bezig met de volgende stappen: in keukentafelgesprekken bekijken ze welke maatregelen op het bedrijf van de desbetreffende ondernemer het best passen. In een aantal gebieden zijn ondernemers ook al aan de slag met maatregelen. 'Dat deze aanpak gaat leiden tot een fors lagere nitraatuitspoeling, daarvan ben ik overtuigd. Maar hoe ver we komen, zal in de praktijk moeten blijken', zegt Van Dongen.

Doorpakken

Ondanks de voortvarende aanpak is het volgens de partijen nog een uitdaging om het doel, een concentratie kleiner dan 50 milligram nitraat per liter in het grondwater, te halen. Directeur Hans de Groene van Vewin vindt dat er nu moet worden doorgepakt. 'Helaas zijn we nog niet waar we hadden willen zijn op dit moment, maar de koers is goed.'

De deelname moet verder stijgen en te nemen maatregelen moeten concreter worden, vindt De Groene. 'Dat vraagt commitment van alle deelnemende partijen naast nog meer zich aansluitende ondernemers met landbouwgrond. We moeten als LBO de komende tijd goed de vinger aan de pols houden en de voortgang nauwgezet monitoren.'

Vertrouwen

De provincies hebben vertrouwen in het proces en de ingezette aanpak. 'Een goed proces kost ook tijd', zegt Anne-Marie Spierings, LBO-vertegenwoordiger namens het IPO. 'En hoewel de samenwerkende partijen soms verschillende verwachtingen hebben over hoe snel het allemaal moet en kan, is het gezamenlijk belang tot nog toe groter gebleken dan de tegenstellingen.'

Dat de provincies samen met de boeren werken vanuit een dubbeldoelstelling om zowel de grondwaterkwaliteit als de bedrijfsresultaten te verbeteren, geeft Spierings vertrouwen om door te gaan op de ingeslagen weg.

Steun van minister

Landbouwminister Carola Schouten ondersteunt de conclusies van de gezamenlijke organisaties. Zij vindt het belangrijk dat de lijn consistent wordt voortgezet om vanuit een positieve houding te werken aan deze problematiek. 'Daarbij hebben de deelnemende partijen in de bestuursovereenkomst zowel oog voor de boerenpraktijk alsook voor de noodzaak om te komen tot een duurzame bescherming van de winningen voor drinkwaterproductie', zegt ze in een schriftelijke reactie.

In het najaar van 2019 volgen meer evaluatiemomenten, vooral gericht op deelname en maatregelenpakket, en in het voorjaar van 2020 volgt een evaluatie gericht op de eerste meetbare resultaten van de aanpak.