Nog geen plan B na afschieten PAS

Het PAS mag niet als basis voor toestemming voor activiteiten worden gebruikt, zoals de ontwikkeling van veehouderijbedrijven. Dat bleek vorige week uit een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Eenvoudig gezegd: er mogen geen NB-wetvergunningen worden verleend, als er onvoldoende uitvoering wordt gegeven aan maatregelen voor versterking van de natuur.

LTO Nederland en POV zijn verrast, omdat het Europees Hof eerder meer ruimte leek te bieden dan de Raad van State in de uitspraak heeft genomen. Ook de provincies en het ministerie van LNV waren niet op de uitspraak voorbereid. Dat is niet met zo veel woorden gezegd.

Ambitie

Minister Carola Schouten (LNV) reageerde in algemene bewoordingen: 'Deze uitspraak raakt iedereen die vergunningsaanvragen heeft lopen. Het blijft onze ambitie om de hoeveelheid stikstof terug te dringen. Samen met de PAS-partners ga ik bekijken op welke manier ik die ambitie in de toekomst goed kan invullen.'

Dat de uitspraak onverwacht was, blijkt uit het feit dat alle organisaties in verwoed gesprek met elkaar zijn om naar oplossingen te zoeken. Er ligt namelijk geen plan B.

Hoorzitting

Tijdens een hoorzitting waarbij Tweede Kamerleden deze week werden bijgepraat door Chris Backes, hoogleraar internationaal en nationaal milieurecht van de Universiteit Utrecht, en advocaat Marieke Kaajan gaf eerstgenoemde toe dat hij zich had verkeken op de uitspraak.

'Ik dacht eerlijk gezegd dat het kon, het PAS. We hebben de mogelijkheid van monitoring. Daar kun je onzekerheden mee dekken. De rechter vindt dus van niet. In Nederland wordt strikter geoordeeld dan in de andere EU-landen.'

Juridisch niet houdbaar

Iemand die niet opkijkt van de uitspraak van de Raad van State, is advocaat Franca Damen. 'Ik heb
altijd openlijk mijn twijfels geventileerd bij de haalbaarheid van het PAS. Het is een mooi systeem, maar juridisch niet houdbaar. Je geeft ontwikkelingsruimte uit, terwijl er onvoldoende zekerheid is over de afname van de stikstofdepositie.'

Over hoe het nu verder moet, is Damen duidelijk: 'We gaan terug naar de situatie voor het PAS. Dat betekent intern en extern salderen. Dat is helder en levert geen extra stikstofdepositie op. Ja, het kost een boer veel geld, maar het geeft uiteindelijk wel zicht op een vergunning.'

Depositiebanken

Voor ondernemers die geen stoppende boeren in de buurt hebben, kunnen provinciale depositiebanken uitsluitsel geven. 'Die bestonden voor het PAS ook, maar voldeden soms niet aan bepaalde voorwaarden. Voor provincies ligt hier een uitdaging om daar nu wel in te voorzien.'

Ook Backus en Kaajan noemden tijdens de hoorzitting deze opties. LTO vindt saldering geen optie voor de lange termijn en zet vraagtekens bij de depositiebanken. 'Er moet wel iets te salderen zijn. Bovendien waren de depositiebanken in het verleden niet vrij van politieke beïnvloeding', zegt LTO-beleidsmedewerker Gerbrand van 't Klooster.

ADC-toets

Tijdens de hoorzitting kwam ook de mogelijkheid van een ADC-toets aan de orde. Op grond daarvan kan een NB-wetvergunning worden afgegeven. Maar dan moeten alternatieven ontbreken, moet er sprake zijn van een dwingende reden van groot openbaar belang en moeten compenserende maatregelen worden genomen.

'Voor particulieren is dit niet haalbaar, dus zou je een generieke ADC-toets moeten doen. Maar dan moet je met een goed verhaal komen. En de EU wil er ook haar zegje over doen', zegt Kaajan. Van 't Klooster: 'Dat was nu juist de reden om voor het PAS te kiezen.'

Beweiden en bemesten

Nog lastiger is het zoeken naar een oplossing voor de kwestie beweiden en bemesten. De Friese gedeputeerde Johannes Kramer deelde dinsdag als lid van de kerndelegatie namens het Interprovinciaal Overleg (IPO) zijn zorgen daarover in een overleg met de ministers Carola Schouten (LNV) en Cora van Nieuwenhuizen (I&W).

'Biologische boeren moeten hun vee buiten laten grazen en veel gangbare boeren doen hetzelfde en verdienen voor die weidegang een meerprijs op hun melk', zei Kramer deze week tegen het Friesch Dagblad. De uitspraak zou die trend juist belemmeren. De gedeputeerde wil op zoek naar 'bypasses of aanpassingen' van de stikstofregels om weidegang zo veel mogelijk te blijven stimuleren.

Uitdaging

Maar die aanpassingen zijn lastig volgens Damen. 'Dit is de grootse uitdaging in het hele PAS-verhaal. Dit moet je generiek oplossen, maar het toetsingskader daarvoor ontbreekt geheel. Ik denk dat hier de overheid aan zet is.'