Raad van State schiet PAS af

Nieuws Algemeen Peter Smit 29 mei 2019 om 13:21uur

Programma Aanpak Stikstof (PAS) mag niet als basis voor toestemming voor activiteiten worden gebruikt. Dat blijkt woensdag uit een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Op basis van het PAS wordt vooruitlopend op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden, alvast toestemming gegeven voor activiteiten die mogelijk schadelijk zijn voor die gebieden. Een voorbeeld hiervan is een stal van een veehouderij die op termijn minder stikstof zal uitstoten door de ontwikkeling van betere luchtwassers. Zo'n toestemming die vooruitloopt op innovatie mag vanaf nu niet meer worden afgegeven, stelt de Raad van State (RvS).

• Lees ook: Provincie zet intrekken PAS-vergunningen door

PAS is een systeem dat aan de ene kant ruimte biedt aan activiteiten die stikstof veroorzaken, zoals vergunningen voor veehouderijen, tuinders met een WKK-installatie, bemesting door akkerbouwers of bij de aanleg van nieuwe wegen. Aan de andere kant bevat de aanpak tegelijkertijd maatregelen om de nadelige gevolgen van stikstof op natuurgebieden te verminderen. Het PAS loopt daarbij dus vooruit op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden en geeft daarbij 'vooraf' toestemming aan nieuwe activiteiten.

Habitatrichtlijn

Afdeling bestuursrechtspraak stelde mei 2017 vragen aan het Europese Hof van Justitie over het PAS, omdat zij twijfelde of het programma voldoet aan de voorwaarden van de Europese Habitatrichtlijn. Het Europese Hof oordeelde in november 2018 dat ook bij het PAS de positieve gevolgen van de maatregelen die in dat programma zijn opgenomen, vooraf vast moeten staan. Pas dan kan de overheid een nieuwe activiteit toestaan.

Omdat het PAS niet aan die voorwaarde voldoet, mag het niet als toestemmingsbasis voor nieuwe activiteiten worden gebruikt. Bovendien wordt in het PAS ook toestemming voor activiteiten gegeven op basis van maatregelen in natuurgebieden die nodig zijn voor het voorkomen van achteruitgang van die gebieden. Ook dat mag niet.

Conclusie

De conclusie van de RvS is dat de onderbouwing van het PAS niet deugt. Afdeling bestuursrechtspraak zet daarom een streep door de vergunningen voor veehouderijen die in de uitspraak van 29 mei 2019 aan de orde zijn en waarbij gebruik is gemaakt van het PAS.

Afdeling bestuursrechtspraak deed woensdag niet alleen uitspraak over vergunningen voor veehouderijen. De RvS oordeelt ook dat het weiden van vee en het bemesten van grond niet 'vergunningvrij' mochten worden gemaakt. Reden is dat voor deze activiteiten niet vooraf vaststaat dat uitgesloten is dat zij natuurgebieden in de omgeving aantasten.

Vergunningen

De twee uitspraken hebben geen gevolgen voor vergunningen die al definitief zijn en die dus niet meer bij de rechter kunnen worden aangevochten. Die vergunningen blijven gewoon gelden. Maar daarnaast liggen er bij de Afdeling bestuursrechtspraak en bij de rechtbanken ook nog andere zaken over het PAS.

Bij de Afdeling bestuursrechtspraak zijn dat er op dit moment zo'n 180, waaronder voornamelijk natuurvergunningen voor veehouderijen, maar ook zaken over bestemmingsplannen voor bijvoorbeeld nieuwe wegen en bedrijventerreinen. Die zaken zijn aangehouden in afwachting van de uitspraken van woensdag en zullen nu weer verder worden behandeld.

Bestemmingplannen

Het is de bedoeling van de RvS al in juni duidelijkheid te bieden over de natuurvergunningen voor veehouderijen. Zo wordt er woensdag al uitspraak gedaan in elf andere veehouderijzaken, naast de tien zaken die in de twee uitspraken over het PAS aan de orde zijn. De afhandeling van zaken over bestemmingsplannen zal langer duren, meldt de Raad van State.