Snelle groei glasaardbei bedreigt sector

In april publiceerde de Rabobank het rapport 'De aardbei is nog geen winterkoninkje'. Cindy van Rijswick, senior analist groente en fruit en Arne Bac, sectorspecialist tuinbouw bij de afdeling Food & Agri Sectormanagement van Rabobank, presenteren daarin voorstellen waarmee aardbeientelers risico's beter kunnen beheersen.

Aanleiding voor het rapport was de snelle groei van het areaal glasaardbeien, die een bedreiging kan vormen voor de nu gezonde en solide portefeuille, aldus Bac. 'In 2016 hebben wij al aangegeven dat de zachtfruitsector meer vanuit de keten zou moeten gaan werken met vraaggestuurde groei.'

Vaste afzetkanalen

Dat zou kunnen door vaste afzetkanalen, bijvoorbeeld door prijsafspraken, spreiding van de productie door teeltwijzen te combineren en voor investeringen zoeken naar andere partners en opties.

Voor prijsafspraken met afnemers zijn sommige aardbeientelers huiverig, merkt Van Rijswick. 'Maar in andere sectoren, zoals industriegroenten, aardappelen, uien en hardfruit, gebeurt het al. Die sectoren zijn niet helemaal vergelijkbaar, maar ook bij verse aardbeien zou dat best meer kunnen.'

Wederkerigheid

Volgens Bac zou het bij contractafspraken moeten gaan om wederkerigheid, waarbij een afnemer zich garant stelt voor een bepaald volume en beide partijen de risico's delen. De steeds grotere nadruk op voedselveiligheid en duurzaamheid zou retailers moeten stimuleren om meer met vaste leveranciers samen te werken, omdat ze dan weten met wie ze zaken doen.

Veel aardbeientelers hebben zwaar geïnvesteerd om jaarrond te kunnen produceren. Maar de prijsschommelingen zijn juist in de winter enorm, zodat ondernemers in de problemen kunnen komen door prijsdalingen en hoge loonkosten. Voor telers die willen investeren, kan het een oplossing zijn om daar ketenpartners, die bijvoorbeeld aandelen in hun bedrijf kunnen kopen, bij te betrekken.

Spanje

Van Rijswick verwacht niet dat de vraag naar aardbeien sneller zal toenemen dan de 1 à 2 procent van nu. 'Vooral in de winter is Spanje een belangrijke concurrent. Betere smaakrassen hebben wel potentie, maar Spanje werkt ook aan verduurzaming en de ontwikkeling van betere rassen.'

Mogelijkheden tot risicospreiding zien de onderzoekers ook in de combinatie van teelt op stellingen onder kappen en kasteelt. Het overschakelen op verschillende soorten zachtfruit is volgens hen niet zo gemakkelijk.

Samenwerking

Maar samenwerking tussen verschillende zachtfruitbedrijven zou volgens Bac de uitwisseling van arbeidskrachten mogelijk kunnen maken, waardoor de arbeidsbehoefte over het jaar heen gelijkmatiger wordt. Wat hem betreft ligt de handschoen bij de telers die zelf aan de slag moeten gaan om hun bedrijven gezond te houden.

Glastuinbouw Nederland onderschrijft de aanbevelingen van de Rabobank, maar vindt deze niet echt verrassend. Netwerkcoördinator Aardbei Janny Trouw stelt dat ondernemers zelf hun kansen moeten pakken en dat Glastuinbouw Nederland en de regionale LTO-organisaties vooral hun best doen om hobbels weg te nemen.

West-Brabant

Als voorbeeld noemt Trouw het project 'Fruitport West-Brabant', dat is opgestart voor de regio waar 80 procent van de Nederlandse aardbeien vandaan komt. Het daaruit voortgekomen platform wil de zachtfruitteelt in heel Zuid-Nederland behouden. 'Daarbij gaat het niet alleen om kwekers, maar ook om bedrijven in de distributie, de handel en de administratie.'

Voorzitter van de LTO-Gewascommissie Aardbei Gerard van den Brand uit Altforst sluit zich ook aan bij de bevindingen uit het Rabobankrapport. Hij vindt dat de aardbeienconsumptie in Nederland nog wel wat omhoog kan, zeker als je die vergelijkt met die in de ons omliggende landen.

NFO-campagne

Om de verkoop te stimuleren, heeft LTO aangehaakt bij de campagne 'De Fruitigste' van NFO. Daarvoor heeft Van den Brand meegewerkt aan een promotiefilmpje voor Moederdag op Facebook.

De aardbeienkweker schat in dat de tendens naar schaalvergroting, clustering en samenwerking doorgaat, waardoor de uitdagingen voor solitaire bedrijven groter worden. Maar er zijn nog genoeg kansen en mogelijkheden voor kleine en grote bedrijven. 'Samenwerking in het zachtfruit wordt belangrijker om een sterke sector te blijven.'