CATT bestrijdt aardbeimijt zonder chemie

Aardbeimoederplanten staan in de winter normaal gesproken in de koelcel bij een temperatuur van -1,5 graden. Het lijkt dan ook tegenstrijdig om ze een behandeling met warmte onder geconditioneerde omstandigheden te geven.

Toch is dat volgens onderzoeker Jan Verschoor juist een effectieve manier om ze vrij te maken van aardbeimijt en het kan zonder het milieuonvriendelijke methylbromide, dat verboden werd vanwege de aantasting van de ozonlaag.

Testen

Verschoor werkt in Wageningen bij de afdeling die gespecialiseerd is in voedsel en biobased technieken. 'Toen de vraag voor een alternatief voor methylbromide kwam, zijn we gaan testen met de combinatie van warmte, aangepaste concentraties van kooldioxide en zuurstof en vocht. Het blijkt dat de beestjes aan te pakken zijn zonder dat de plant onder de behandeling lijdt.'

CATT is de Engelse afkorting voor Controlled Atmosphere Temperature Treatment, een warmtebehandeling onder gecontroleerde atmosfeer. Als het aan de onderzoeker ligt, gaan de Nederlandse plantaardige sectoren meer producten behandelen met CATT.

Veelbelovend

In het Publiek-Private Samenwerkings (PPS)-project 'Phytotec' van de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen en diverse sectororganisaties en partners werkt Verschoor samen met andere wetenschappers aan effectieve en duurzame technieken om tuinbouwproducten plaagvrij te maken.
'De CATT-techniek kan goed werken tegen tulpengalmijt of om chrysanten tripsvrij te maken. We denken dat het veelbelovend is.'

Verschoor is naoogsttechnoloog. Hij werkt in diverse projecten samen met insectendeskundigen. Bedrijven en organisaties uit de teelt van groenten, fruit en sierproducten zijn geïnteresseerd in CATT.

Op het randje

Bij de CATT-behandeling werken de toepassers op het randje van wat net wel kan. 'Het luistert nauw. Een korte warmtestoot werkt. Je doet dat zo dat het beestje doodgaat en de plant niet. Technisch is het moeilijk om de temperatuur homogeen door het plantmateriaal te brengen. Het kan niet zomaar in elke schuur met een kacheltje.'

In speciale cellen onderzoeken de mensen van Wageningen Universiteit & Research CATT. Er zijn nu twee bedrijven in Nederland die de techniek toepassen voor telers. Hun faciliteiten zijn zo goed dat ze een goede luchtverdeling door de behandelcellen kunnen maken.

Kostbaar

Nu de techniek nog maar beperkt wordt toegepast in de praktijk, is deze relatief kostbaar en daarmee geschikt voor hoogwaardige producten. Verschoor denkt dat bij opschaling van de toepassing de prijs sterk kan dalen.

CATT is een fysische behandeling. Waar voor chemie een heel traject nodig is om een toelating te krijgen, is dat voor CATT niet zo. Daarmee is de techniek niet direct goedkoop, want het is geen vast recept voor alle planten en variëteiten. Steeds weer is per product een recept op maat nodig en de methode werkt niet voor alle producten.

Verschoor: 'Een beestje dat in de kern van een mango zit, kun je bijvoorbeeld niet weg krijgen met CATT. Je kunt alle organismen doodmaken met CATT, maar niet alle plantmateriaal kan daartegen.'

Alternatieven

Beperkingen in de chemie en nieuwe middelen met een smallere werking vragen volgens de onderzoeker om ontwikkelen van CATT of andere alternatieven.

'We hebben het nog lang niet op alle producten getest, maar we zien perspectieven. Denk aan het chitwoodi-aaltje. Ik denk dat het prima aan te pakken is. Dit jaar doen we een klein verkennend proefje. Toch snap ik de afwachtendheid niet bij de pootgoedsector. De problemen lopen namelijk niet weg.'

Proactieve rol

Een proactieve rol is nodig, concludeert Verschoor. 'Het past goed bij geïntegreerde bestrijding. Ik ben onder de indruk van wat daar al mee gebeurt. In kassen werken tuinders met feromonen in vallen en met biologische bestrijders. Je hebt dan vaak een slotbehandeling nodig, al is het alleen maar om de natuurlijke bestrijders ook uit het product te halen.'

Bedrijven die investeren in CATT, hebben volgens Verschoor wel een recht om de techniek enige tijd beschermd te mogen gebruiken. 'Ik ben voor transparantie, maar je hoeft niet alle gegevens in één keer vrij te geven.' Wie zijn nek uitsteekt, mag profiteren van de voorsprong, vindt hij.

Exportmarkten

Met schone producten kan Nederland toegang behouden tot exportmarkten. In overleg met buitenlandse plantenziektekundige diensten kan CATT een plaats krijgen als ontsmettingsmethode. Verschoor verwacht dat het vertrouwen zo komt in de toepassing. Verder kan CATT bruikbaar zijn bij transitbehandeling van producten die via Nederland Europa binnenkomen.

CATT is bekend als milieuvriendelijk. Het kost wel energie om de cellen op te warmen naar 38 tot 40 graden. De winst is dat er geen planten verloren gaan en dat ziet Verschoor als een stukje energiewinst.