Rusthoeve spreekt met stakeholders over toekomst

Proefboerderij Rusthoeve is een begrip in het zuidwesten van het land. Er zijn weinig akkerbouwers die niet minstens één keer per jaar het bedrijf in Colijnsplaat bezoeken. Ook steeds meer veehouders weten de Rusthoeve te vinden. De jaarlijkse open dag, samen met CZAV, trekt duizenden bezoekers. Bovendien hecht provincie Zeeland grote waarde aan de rol die het bedrijf speelt in de vernieuwing van de sector.

Toch is het bestuur van de Rusthoeve bescheiden. 'Rusthoeve is een kleine organisatie', staat in het discussiestuk dat moet resulteren in een nieuwe visie. 'Haar rol is dus per definitie bescheiden. Wij willen faciliterend optreden om de plannen van anderen een plek te geven.'

Slagkracht

Bovendien is de slagkracht begrensd, legt bestuursvoorzitter Peter de Koeijer uit. 'De exploitatie is niet eenvoudig.'

Het bedrijf pacht al het land en werkt met vreemd personeel. De klanten, bedrijven of organisaties die proeven willen aanleggen, kunnen ook kiezen om dat elders te doen; bij boeren, waar de kosten soms lager zijn, of op andere onderzoekslocaties. Op projecten die de Rusthoeve ook uitvoert, zit slechts een kleine winstmarge.

Klimaatverandering

Daarnaast ziet het bestuur dat naast de directe praktijkvragen steeds meer andere ontwikkelingen onderzoek vragen, zoals klimaatverandering en de groeiende invloed van de maatschappij op de manier van produceren.

Voor het bestuur waren dat redenen om na te denken over de toekomst van de Rusthoeve. De Koeijer: Waar staan we over tien of twintig jaar? Dat is een grote uitdaging.'

Pasklare antwoorden

Klimaatverandering is duidelijk merkbaar voor boeren. 'Er is overlast, maar er zijn geen pasklare antwoorden. In het zuidwesten van het land is bovendien bijna nergens zoetwateraanvoer. Wat doe je als er te veel regen valt en je mag geen greppels meer frezen die het overtollige water naar de sloot afvoeren?', zegt de bestuursvoorzitter.

'We merken dat de agrarische sector steeds meer te maken krijgt met gewasoverstijgende vragen, zoals rond bodem en overlast of tekort aan water', zegt bedrijfsleider Eelco Boot.

Maatschappelijke discussie

Daarnaast speelt de maatschappelijke discussie een steeds grotere rol voor de sector, zoals het wegvallen van gewasbeschermingsmiddelen, de vraag naar meer weerbare planten en de politieke wens naar kringlooplandbouw.

'Hoe vul je dat in?', vraagt de voorzitter zich af. 'Het zijn grotere systeemvragen, die voor de hele sector gelden.' Hij zou graag zien dat daarom de hele sector zich daar medeverantwoordelijk voor voelt.

Samenwerking

Het bestuur voert gesprekken met diverse partijen, de 'stakeholders', uit de sector. De Koeijer pleit daarbij voor meer samenwerking, met de stakeholders in het zuidwesten van het land en met andere onderzoeksinstellingen in Nederland en Vlaanderen. Maar hij zou ook graag meer samenwerking zien tussen partijen die behoefte hebben aan praktijkonderzoek.

'Het bloeit hier onder andere niet vanwege concurrentieoverwegingen tussen partijen, maar we zijn als sector te klein om verdeeld te zijn.'

Aanpassing nodig

De bestuursvoorzitter vraagt de stakeholders in de gesprekken daarom om de verhoudingen van vandaag even opzij te zetten en te denken aan de situatie over tien of twintig jaar. 'Kijk naar de vragen die op de sector afkomen. De sector moet zich aanpassen. De sector was daar vroeger erg goed in dankzij de wisselwerking tussen onderzoek, voorlichting en onderwijs (OVO). Maar die blijkt nu te haperen.'

Dat komt omdat het agrarisch onderwijs versnipperd is of verdwenen. In Zeeland is daar nog een klein onderdeel van over in de grote onderwijsinstelling Scalda. Bovendien is de voorlichting geprivatiseerd en het praktijkonderzoek heeft flink moet inboeten na het stoppen van de productschappen.

Dringende noodzaak

Tegelijk is er wel een 'dringende noodzaak' om te veranderen.' De Koeijer pleit daarom voor een 'OVO 3.0'. 'Met elkaar zullen we dat opnieuw moeten bouwen.'

De gesprekken met de stakeholders vinden dit jaar plaats. Tekent zich al wat af? 'Er is wel begrip voor wat wij neerleggen. Iedereen vindt klimaatverandering belangrijk', antwoordt de voorzitter. Boot: 'Het inzicht is er, nu nog het vervolg.' De Koeijer: 'Bovendien zijn de scherpe kantjes van stakeholders naar elkaar wat minder scherp dan ze geweest zijn.'

Niet bang zijn

De voorzitter beseft dat het bestuur ook zelf meer energie moet steken in samenwerking met onderzoeksinstellingen in Nederland en Vlaanderen. Boot: 'Ook wij moeten niet te bang zijn om meer samen te werken met andere onderzoeksinstellingen, net als onze stakeholders dat niet naar elkaar moeten zijn.'

De Koeijer: 'We hoeven bijvoorbeeld niet het wiel over de bodem op drie plekken uit te vinden. We kunnen met elkaar de middelen van BO Akkerbouw beter benutten.'

Haast

Volgens de bestuursvoorzitter is er haast geboden, want de wereld verandert snel. 'Zijn we snel genoeg als sector om ons aan te passen aan de klimaatverandering en aan de maatschappelijke eisen? Wij kunnend daar als Rusthoeve een rol in spelen.' 'Dit is dé plek voor praktijkonderzoek op dat gebied', zegt Boot.

Het bestuur voert de komende maanden gesprekken met stakeholders. Komende winter moet er een nieuwe visie liggen.