Limburgse tuinders aan de slag met biomassa

Biomassa is de verzamelnaam voor vooral plantaardige maar ook dierlijke restproducten, die via verbranding worden omgezet in energie. Biomassa is een duurzame energiebron, omdat deze niet, zoals fossiele brandstoffen, eindig is en in hout- en snoeiafval een schier onuitputtelijke voorraad brandstof heeft.

Voor tuinbouwbedrijven is biomassa als energiebron dan ook een efficiënte vervanger voor het duurdere aardgas.

Biomassakachels

Zo verwarmt Trostomatenkwekerij Geurts in Oirlo sinds kort haar kas van 3,5 hectare met twee biomassakachels. Met een turbine, die als warmtewisselaar fungeert, wekt de kwekerij er ook elektriciteit mee op. Het bedrijf is daarmee op energiegebied volledig zelfvoorzienend. Het overschot aan energie wordt teruggegeven aan het net en levert en passant nog een extra centje op.

'Het gaat ons om de warmte en de stroom', zegt Eric Geurts. 'Dat we op energiegebied zelfvoorzienend zijn, is redelijk nieuw. Het is een van de eerste projecten die op deze manier zijn gerealiseerd', stelt hij.

Warmtewisselaar

'Door de verbranding van de biomassa verhitten we de lucht in de kachel die we via een warmtewisselaar naar de kas sturen. Achter de kachel zit nog een ORC, waarmee we druk opbouwen om stroom op te wekken', legt de ondernemer uit.

'De rookgassen die vrijkomen in de ORC, gaan normaal met 200 graden de buitenlucht in. Bij ons gaan deze eerst nog door een condensor, die de laatste warmte eruit haalt en deze eveneens aanwendt voor de verwarming van de kas. De rookgassen gaan vervolgens gezuiverd de buitenlucht in.'

Bewuste keuze

Geurts heeft bewust voor deze constructie gekozen. 'Zo verlaag je namelijk je CO2-footprint pas echt. We willen als bedrijf CO2-neutraal draaien. We wekken onze eigen energie op en leveren zelfs stroom terug aan het net. Dat is ongeveer de helft van wat we opwekken.'

De ondernemer stookt alleen snoeihout uit de bossen en langs de wegen in de omliggende gemeenten. Als zijn biosysteem maximaal draait, verbrandt hij ongeveer 100 ton per week. Hij produceert daarmee zo veel warmte dat hij er naast de grote kas zijn woning mee kan verwarmen en in zijn eigen elektriciteitsonderhoud kan voorzien.

'In de zomer houden we energie over. We kijken of we die ook nog nuttig kunnen besteden. We hebben hiervoor een nieuwe installatie gebouwd, maar ik heb nog een gasinstallatie met warmtekrachtkoppeling achter de hand. Die staat nu uit, maar kan door Tennet opnieuw worden aangestuurd als er een stroomtekort zou ontstaan.'

Kasverwarming

Waar Geurts geheel zelfvoorzienend is, heeft paprikakweker Geert Bouten uit Horst in 2013, samen met een collega-kweker, gekozen voor sec de verwarming van de eigen kassen en door middel van een leidingnetwerk ook van die van de buren. Dit warmtenet is ondergebracht in de aparte bv Vuursaam in het kassengebied Molenveld.

'Wij stoken een mix van snoeihout, tak- en tophout. Daarmee verhitten we het water dat we door de kassen leiden, die daardoor op de juiste temperatuur blijven. Deze biomassa komt onder andere uit de gemeenten Horst aan de Maas en Peel en Maas', licht Bouten toe.

Eén toepassing

'Het is een reststroom waar van alles in kan zitten, tot boomstronken aan toe. Een product waarvoor maar één toepassing mogelijk is: verbranding. In het houtafval zit 30 tot 45 procent vocht, want als het te droog is, wordt de temperatuur van de vuurhaard te hoog, waardoor de as versteent. Bij hogere vochtpercentages haal je niet het maximale vermogen uit je biomassa.'

Er is één warmtebron, een kachel die een watertank (buffertank of warmteopslag) van 1.500 kubieke meter verhit tot maximaal 95 graden. Afnemers zijn Bouten zelf met twee kassen, een woning en nog twee tuinbouwbedrijven met kassen in de omgeving.

Elk van deze bedrijven is aangesloten op het leidingnetwerk en heeft zijn eigen verwarmingscircuit met eigen warmtemeters, gescheiden door warmtewisselaars. De kassen maken gebruik van een gesloten cv-systeem. CO2 wordt extern ingekocht. De leveringszekerheid van vloeibare CO2 is een probleem en kan de verduurzaming van de tuinbouw vertragen.

Kanttekening

Bouten plaatst wel een kanttekening. 'Als je het jezelf makkelijk wil maken, moet je hier niet aan beginnen en je kassen met aardgas verwarmen. Wij stoken namelijk biomassa waar geen andere bestemming voor is. Dat betekent dat wij een hoog percentage as als restproduct overhouden, dat niet als minerale meststof in de landbouw mag worden gebruikt', zegt hij.

'De overheid belast dit zelfs, ondanks dat wij een deel van haar afvalprobleem oplossen. Willen we minder as overhouden, dan moeten we hoogwaardiger houtafval als brandstof gaan gebruiken. Ondanks dat die as voor 99,5 procent een natuurproduct is, mag je hem niet teruggeven aan de natuur. Vreemd.'