Fosfaatreductie stuwt melkgift naar grote hoogte

Tussen 2010 en 2015 lag de gemiddelde melkproductie per koe rond de 8.350 kilo melk per jaar. Het aantal kilo's vet en eiwit bleef rond de 660 kilo per jaar hangen. De laatste jaren is er een forse toename van de productie naar 8.706 kilo in 2016-2017. Vorig jaar steeg de gemiddelde melkproductie per koe voor het eerst boven de 9.000 kilo uit. De hoeveelheid vet en eiwit kwam op 723 kilo uit.

Terwijl in het laatste boekjaar 2017-2018, van 1 september tot en met 31 augustus, de melkproductie met 9,3 procent toenam ten opzichte van 2009-2010, was er een stijging van 9,5 procent in de hoeveelheid kilo's vet en eiwit.

Koeien afvoeren

In 2017 leidde de fosfaatreductieregeling tot een daling van het aantal dieren per bedrijf. In dat jaar werden 354.451 stamboekkoeien afgevoerd tegen 251.551 koeien in 2015, blijkt uit statistieken van veeverbeteringsorganisatie CRV. Dit draagt bij aan de stijging van de gemiddelde productie. Vaak worden de minder goede koeien afgevoerd.

'Daarnaast is het zo dat we binnen de huidige regelgeving zien dat veehouders het maximale uit hun bedrijf willen halen. Met management, maar zeker ook met fokkerij sturen ze op de gewenste ontwikkeling van hun bedrijf', legt CRV-woordvoerder Patrick Friesen uit.

Focus

'Voor de ene melkveehouder zal de focus liggen op efficiëntie en het maximaliseren van de melkproductie binnen de fosfaatreferentie, voor een andere veehouder zal er meer nadruk liggen op probleemloze en gezonde koeien. Dit bepaalt de keuze voor Holstein-stieren of juist het kruisen met andere rassen.'

Gehalten vet en eiwit zijn een belangrijkere rol gaan spelen. 'Juist binnen de huidige regelgeving kan het interessant zijn om niet te stijgen in melkproductie, want dat kan een hogere fosfaatklasse en dus meer benodigde fosfaatreferentie betekenen', zegt Friesen.

'De melk wordt nog altijd uitbetaald op gehalten, dus om dan bij een stabiele productie te focussen op meer gehalten, is financieel zeker een mogelijke strategie. Fokkerij is dan een middel om daaraan bij te dragen.'

Anders kijken

Ook directeur en fokcoördinator Gerard Scheepens van KI Samen merkt dat melkveehouders door de invoering van fosfaatrechten anders kijken naar de stierkeuze. 'Ondernemers houden meer rekening met gehalten. De TIP-index van de Nederlandse Veeverbeteringsorganisatie (NVO) is beter toegespitst, omdat die meer rekening houdt met de Nederlandse productieomstandigheden.'

Dat dikkemelkstieren hip zijn, merkt CRV aan de verkoop. De coöperatie heeft een aparte stierenkaart met stieren die het goed doen qua gehalten. De nog jonge stier De Leenhorst E-Profit (Magister x Danno) staat als genomics geteste stier binnen een maand in het rijtje van de meest verkochte stieren.

Volgens Friesen komt dit mede doordat de stier een plus vererft van 0,52 procent vet en 0,40 procent eiwit. Dit combineert de stier met een melkplasvererving van +921 kilo melk. Het sperma van een stier als Repairman 9is niet aan te slepen, ook vanwege zijn eigenschappen op duurzaamheidsvlak.

Indexdraai

Voor de indexdraai van april verwacht Scheepens een Holstein-stier met Jersey-gehalten. 'Wellicht met bijna 1 procent vet erbij. Vooral vanwege het vetgehalte zou deze stier in het melkquotumtijdperk niet aantrekkelijk zijn. Nu zal de vraag naar dezelfde stier wel groot zijn.'

Er is nauwelijks vraag naar extreme melkstieren met een negatieve gehaltenvererving, constateert Friesen. Melkstieren met vlakke gehalten zijn nog gevraagd. Zo ook de dochtergeteste stier Apina Malcolm, die juist een goede uiergezondheid en klauwgezondheid vererft. 'Sommige ondernemers willen gezonde en efficiënte koeien, als coöperatie willen we alle veehouders bedienen.'

Positief scoren

Er zijn stieren die zeer positief op gehalten scoren, maar daarbij ook een flinke plas melk vererven. Dit zorgt ervoor dat de melkproductie bovengemiddeld blijft met een toename van gehalten. 'Van verdunning is in dit geval veel minder sprake dan weleens wordt gedacht', vervolgt de CRV-woordvoerder.

Sinds de fosfaatwetgeving is er steeds meer vraag naar dergelijke stieren met hoge gehalten, merkt Friesen. 'Die zorgen niet alleen voor meer melkgeld, indirect wordt ook de fosfaatefficiëntie verhoogd. Afhankelijk van het huidige niveau kan de veestapel in één generatie tot 0,15 procent vet en 0,15 procent eiwit stijgen. Voor een bedrijf met honderd koeien levert dit jaarlijks ongeveer 12.000 euro extra melkgeld op.'

Natuurlijk is het fokken op gehalten niet iets wat van vandaag op morgen effect heeft. Toch moet dat niet worden onderschat, stelt de CRV-woordvoerder. 'Het begint met een goede genetische aanleg. Vervolgens spelen management en voeding een belangrijke rol om het genetische potentieel ook waar te maken in de dagelijkse prestatie.'

Sturen op voeding

Niet alleen wat fokkerij betreft is op gehalten en melkgift te sturen. Voeding speelt eveneens een rol. Voordeel daarbij is dat hier sneller effect mee is te bereiken, weet marketingmanager Robert Meijer van ForFarmers.

'Je merkt ook op voergebied dat de focus steeds meer komt te liggen op voerefficiëntie en voerwinst. Ondernemers willen naar een hogere efficiënte productie met daarbij behoud van gehalten in de vorm van kilo's vet en eiwit. De fosfaatproductietabel maakt een hogere productie per koe interessant. Voor een optimale voerwinst is een hoge benutting van het ruwvoer daarbij van essentieel belang.'

Ruwvoer

Daarmee doelt Meijer op een goede kwaliteit ruwvoer als uitgangspunt aangevuld met de juiste bijproducten en krachtvoeders. 'Ten opzichte van het melkquotumtijdperk worden de accenten net iets anders gelegd. Het ene bedrijf zal zich meer richten op productieverhoging, terwijl bij het andere bedrijf gehalteverhoging meer voor de hand ligt, afhankelijk van het huidige productieniveau en de bedrijfsomstandigheden', licht hij toe.

'Basis hiervoor is in alle gevallen een goede ruwvoerkwaliteit aangevuld met een bijpassend krachtvoer afhankelijk van de doelstelling van de veehouder. Hierbij kan ook de inzet van pensbestendige vetten interessant zijn.'

Pens- en darmgezondheid

Verder merkt de marketingmanager van ForFarmers dat er steeds meer aandacht is voor pens- en darmgezondheid als basis voor een hoge (ruw)voerbenutting. 'Zo zijn er additieven die de pens- en darmwerking stimuleren, die de benutting bevorderen.'

Meijer benadrukt dat als gevolg van de droogte het in 2018 gewonnen ruwvoer niet het meest geschikt is voor een hoge en efficiënte productie. 'Met name de maiskuilen variëren erg qua zetmeelgehalten en daarmee energie-inhoud. Bij tegenvallende maiskwaliteit vraagt het de nodige aanpassingen in het rantsoen om de gewenste melkproductie te realiseren.'