Ook op grote bedrijven wint robot terrein

Gezinsbedrijven met tweehonderd koeien en meer zijn geen uitzondering meer. In Denemarken is de gemiddelde bedrijfsgrootte zelfs al tot tweehonderd melkkoeien gestegen.

25 procent van alle melkkoeien in Denemarken wordt automatisch gemolken. Het gemiddelde aantal boxen per bedrijf bedraagt 2,9. Ook het aantal bedrijven met vier of meer robots groeit in aantal.

Maar ook in Nederland zijn er inmiddels meer dan tweehonderd bedrijven met vier of meer robotmelkstanden te vinden, blijkt uit cijfers van de Stichting Kwaliteitszorg Onderhoud Melkinstallaties (KOM). De laatste drie jaar zijn er enkele tientallen van dit type bedrijven bijgekomen. Arbeid wordt door de aantrekkende economie immers steeds schaarser.

Omzet per persoon verhroten

'Om die reden zal door de inzet van automatisering worden geprobeerd om steeds meer koeien per persoon te melken', zegt onafhankelijk melkwinningsspecialist Johan Grolleman uit Zwolle. De omzet per persoon vergroten blijft onverminderd een belangrijk doel in de melkveehouderij, waarmee de winstgevendheid kan toenemen.

'Met automatisch melken kun je 30-40 procent op arbeidskosten besparen', zegt de Amerikaan Brian Houin, die tijdens de begin oktober gehouden World Dairy Expo een lezing gaf over de voordelen van het automatisch melken op een grootschalige onderneming met duizenden melkkoeien.

Robots en draaimelkstal

Op zijn bedrijf wordt zowel met melkrobots gemolken als in een draaimelkstal. Op de ene locatie melken 36 Lely-melkrobots 2.200 koeien automatisch, verdeeld over twaalf stallen met elk drie melkrobots voor 180 koeien. Op de andere gaan dagelijks 1.800 koeien drie keer per dag door de draaimelkstal.

In Nederland was wat betreft het automatisch melken enkele jaren een duidelijke tweedeling te zien tussen Noord- en Zuid-Nederland. Op de minder grote familiebedrijven in Zuid-Nederland werd vaker op automatisch melken overgeschakeld dan in Noord-Nederland, waar meer werd geïnvesteerd in melkstallen en personeel.

In Denemarken was er zelfs sprake van een trendbreuk, waarbij bedrijven die gewend waren honderden koeien te melken met melkrobots, terugkeerden naar een organisatie met twee- of driemaal daags melken, zoals op het eigen melkveebedrijf van emigratiebegeleider Gerrit van der Meer in Agerskov.

Robotmelken in groepen

Inmiddels is er een nieuwe trend: de melkrobot combineren met de melkstal. Vakgroephoofdbestuurslid Wilco de Brouwer Koning van LTO Melkvee in het Noord-Hollandse Heiloo pioniert hiermee. Tijdens het weideseizoen gaan zijn hoogproductieve koeien eenmaal daags, 's ochtends, door de melkstal. De laagproductieve koeien worden tweemaal daags in de melkstal gemolken.

Met deze werkwijze blijft weidegang mogelijk, bespaart de onderneming op arbeid en komen de hoogproductieve melkkoeien beter tot hun recht. Weidegang vergt goed afgestemd verkeer. De verschillende koppels koeien worden op enige afstand van elkaar gehouden.

Verschillende melkwinningsfabrikanten werken aan automatische melksystemen waarbij met een wachtruimte wordt gewerkt. Dat zorgt voor een buffer, zeker ook als weidegang wordt toegepast.

Fullwood ontwikkelt zelfs een speciale wachtruimte in de vorm van een halve cirkel, waarmee het koeverkeer richting de melkrobots kan worden geoptimaliseerd. De melkrobots zijn langs de rand van de wachtruimte geplaatst in een draaimelkstalopstelling.

Dit automatisch melken in groepen, in het Engels 'batchmilking' genoemd, is gestuurd koeverkeer dat weidegang makkelijker maakt en de voordelen van automatisch melken combineert met de voordelen van de melkstal; de regelmaat en de zekerheid dat koeien op tijd en goed worden uitgemolken. In Nederland zet de melkwinningsonderneming Mewitec dit in de markt.

Maar melkrobotmerk Lely blijft vasthouden aan de strategie van volledig vrij koeverkeer. Om het automatisch melken op grootschalige bedrijven te optimaliseren, startte de onderneming een speciale kennisgroep voor grootschalige bedrijven op, genaamd DairyXL.

Zorgkoeien

'Koeien weidegang geven is op grote melkveebedrijven moeilijk, ongeacht de manier van melken. Maar zeker bij robotmelken, als met meerdere groepen wordt gewerkt', zegt Grolleman. Dan moet je volgens hem niet verder gaan dan 180 koeien op drie melkrobots.

'Op grote bedrijven lopen de zorgkoeien in een aparte groep. Als naast een automatisch melksysteem ook een melkstal wordt gebruikt, loop je het risico dat deze groep steeds groter wordt, omdat het makkelijker is deze in de melkstal te behandelen', waarschuwt de melkwinningsspecialist.